گیربکس CVT یا Continuously Variable Transmission به معنی سیستم انتقال قدرت متغیر میباشد که اولین CVT در سال ۱۹۸۶ به ثبت رسید. تکنولوژی این نوع گیربکس در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است تا آنجایی که امروزه چندین کارخانه خودروسازی از جمله جنرال موتورز ، آئودی ، هوندا و نیسان از این تکنولوژی در خودروهای جدید خود استفاده کرده اند و برنامه تحقیقات گسترده‌ای را هم برای بهبود بازده این نوع گیربکس در دستور کار دارند .
این نوع از جعبه دنده در تولید خودروهای مختلف محبوب میباشد و عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهد . ویژگی‌های این نوع از گیربکس مانند امکان تعویض دنده متناسب با سرعت در هر زمان مهم و قابل اعتنا میباشد . در ادامه این بخش از مجله یدک مال با این نوع گیربکس بیشتر آشنا میشوید و تفاوت آن با گیربکس های معمولی را متوجه میشوید .
گیربکس CVT
به طور کلی گیربکس CVT یکی از انواع سیستم انتقال قدرت در خودروها میباشد که امکان تغییر ضریب دنده‌ها را به‌صورت خودکار فراهم می‌کند . به این ترتیب گیربکس سی وی تی یک گیربکس اتوماتیک میباشد که می‌تواند بدون نیاز به دخالت راننده دنده‌ها را تغییر دهد .
این نوع از گیربکس دارای دو محور میباشد که یکی به پیشرانه متصل است و دیگری هم به چرخ‌های خودرو وصل خواهد شد . چنین ساختاری باعث میشود که فرایند انتقال قدرت بین دنده‌های سبک و سنگین نرم و روان انجام شود . جعبه‌دنده از بخش‌های مهم خودرو میباشد که طیف گسترده و متنوعی را دارند . در واقع، شرکت‌های خودروسازی از مدلهای مختلفی برای طراحی و ساخت گیربکس استفاده می‌کنند.
تاریخچه جعبه دنده CVT
ایده اولیه جعبه دنده های CVT به قرن ۱۹ میلادی برمیگردد . در آن زمان کارل بنز و گوتلیب دایملر اولین CVT را که مبتنی بر تسمه اصطکاکی بود ثبت اختراع کردند . در دهه های بعدی چارلز ماینر با اختراعات خود در زمینه فولی ها به پیشرفت تکنولوژی CVT کمک به سزایی کرد اما اولین استفاده های گسترده گیربکس CVT در خودرو ها مربوط به اواخر دهه ۸۰ میلادی می شد.
در سال ۱۹۸۷ کمپانی سوبارو در مدل Justy خود از یک گیربکس CVT استفاده کرد که به صورت الکترونیکی کنترل می شد . بعد از سوبارو، فیات و فورد نیز شروع به استفاده از این گیربکس کردند . نیسان نیز در سال ۱۹۹۲ نوع جدیدی از CVT را معرفی کرد که از مبدل گشتاور بهره می برد و امکان انتقال قدرت های بالاتر را فراهم می کرد .
جعبه دنده CVT برای اولین بار توسط شرکت خودرو سازی DAF در دهه ۱۹۵۰ معرفی شد. شرکت خودرو سازی DAF الگویی مناسب برای گیربکس CVT تنظیم کرد و همه گیریکس های CVT که تا به امروز ارائه می‌شوند، مطابق با همان الگو اولیه کار می‌کنند.
اجزای گیربکس CVT
پولی ورودی (محرک)، پولی خروجی (متحرک) و تسمۀ مخصوص که از جنس فلز یا پلاستیک است. هر کدام از پولی‌های محرک و متحرک از دو مخروط تشکیل شده‌اند که توسط چند دستگاه الکترونیکی به هم متصل شده‌اند. این مخروط‌ها می‌توانند به هم نزدیک یا از هم دور شوند.
عملکرد گیربکس CVT
گبربکس های CVT نسبت به سایر گیربکس‌ها دارای آرایش ساده‌تری میباشند . این نوع گیربکس از دو قرقره مخروطی شکل که یک تسمه محرک V شکل آن‌ها را به هم متصل کرده است، تشکیل میشود. یکی از این قرقره‌ها به موتور خودرو و دیگری به چرخ‌ها متصل خواهد شد . زمانی که پدال گاز را فشار می‌دهید، قرقره دور موتور چرخیده و مخروط بر اساس میزان قدرت مورد نیاز حرکت می‌کند. مخروط دیگر بر اساس این چرخش تنظیم شده تا کشش اولیه را حفظ کرده و این باعث حفظ شتاب گیری خودرو میشود .
توجه داشته باشید که هر دو مخروط به طور مستقل حرکت خواهند کرد و این به این معناست که نسبت تنظیم دنده که در خودروی معمولی وجود دارد ، در این نوع گیربکس وجود نخواهد داشت . CVT در واقع یک واحد تک سرعته با نسبت دنده‌های نامحدود خواهد بود .
مزایای گیربکس‌های CVT
از مزایای گیربکس‌های CVT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کاهش مصرف سوخت : ضریب دنده در CVT متناسب با بهترین حالت تنظیم خواهد شد و در نتیجه با بهینه کردن دور موتور ، مصرف سوخت را به میزان قابل توجهی کمتر خواهد کرد . هر چقدر که دور موتور، پایین‌تر باشد؛ مصرف سوخت نیز کمتر می شود .
- نرم‌کردن حالت تعویض دنده : در خودروهایی با جعبه‌دنده CVT نیازی به جابه‌جایی دستی دنده وجود ندارد و تعویض دنده بی‌صدا و بدون لرزش انجام خواهد شد . این یکی از مزایای مهم گیربکس سی‌وی‌تی میباشد .
- انتقال قدرت مناسب به چرخ‌ها : خودرویی که از جعبه دنده سی وی تی در سیستم خود بهره می‌برد به صورت هوشمندانه با نسبت دنده مناسب همان لحظه حرکت خواهد کرد . در حالی که این ویژگی در گیربکس‌های معمولی دستی و اتومات وجود ندارد و تعویض دنده باید براساس یک چارچوب نامتغیر انجام شود.
- کمترشدن وزن خودرو : در گیربکس های CVT ، چرخ دنده‌های موجود در نوع معمولی حذف شده اند که منجر به کاهش بسیار زیاد وزن جعبه دنده و در نتیجه خودرو خواهد شد .
معایب گیربکس CVT چیست؟
در گیربکس های CVT ایرادات و معایبی هم وجود دارد :
- هزینه تعمیرات زیاد : قطعاتی که برای تعمیر این نوع گیربکس استفاده می‌شوند ، گران قیمت خواهند بود . هر تعمیرکاری هم از عهده تعمیر گیربکس CVT نخواهد آمد . برای سرویس‌کردن و تعمیر این نوع از جعبه دنده باید از کمک کارشناسان باتجربه استفاده کنید .
- صدای زیاد پیشرانه : سر و صدای زیاد دور موتور در سرعت بالا ، یکی از مشکلاتی است که در گیربکس های سی وی تی وجود دارد و کمی آزاردهنده میباشد .
انواع سیستم‌های گیربکس CVT
- گیربکس CVT معمولی
- گیربکس CVT چنبره‌ای
- گیربکس CVT هیدرواستاتیک
- گیربکس CVT الکتریکی
- گیربکس CVT مخروطی
- گیربکس CVT سیاره‌ای
علائم خرابی گیربکس CVT
با گذر زمان گیربکس CVT هم مانند سایر قطعات خودرو و سایر گیربکس ها و سلکتور گیربکس ها دچار مشکلاتی میشود . اگر این گیربکس مشکل و یا نقصی داشته باشد، از طریق علائم های مشخصی به ما هشدار می‌دهد . اما ممکن است افراد به علت نا آگاهی و نداشتن تخصص کافی به علائم خرابی گیربکس CVT بی‌توجهی کنند . برخی ازین نشانه ها عبارت اند از :
- نشت روغن گیربکس : نشت روغن از علامت های هشدار گیربکس CVT است . اگر در هنگام بررسی خودرو روغن ریخته شده به رنگ قهوه ای تیره و یا قرمز تیره باشد ، باید هر چه سریع تر آن را تعویض کنید. در غیر این صورت عملکرد گیربکس را مختل می‌کند .
- لرزش خودرو : از دیگر علائم خرابی گیربکس CVT، لرزش خودرو میباشد . لرزش خودرو ممکن است به دو علت اتفاق بیوفتد : تیونینگ ضعیف و نقص در سیستم گیربکس خودرو هم باعث ایجاد لرزش خواهد شد .
- تاخیر در تعویض دنده : مشکلاتی مانند کم بودن روغن گیربکس یا کثیف بودن آن ، شل بودن تسمه ، خرابی صفحات کلاچ ، مهر و موم‌ها و فرسوده بودن سایر قطعات داخلی گیربکس می‌توانند باعث تاخیر در تعویض دنده بشوند .
- بوی سوختگی : در واقع منشا این بو ، عدم روانکاری مناسب اجزای گیربکس توسط روغن میباشد و همین مشکل باعث افزایش اصطکاک بین اجزا و چرخ دنده ها خواهد شد . در نتیجه دمای روغن بالا می‌رود و بوی سوختگی را شما حس خواهید کرد .
لیست برخی از خودروهای مجهز به گیربکس CVT
کیا : فورته (سراتو) ، ریو ، سلتوس ، سول
لکسوس : ES 300h ، NX 300h ، RX 450h ، RX 450hL ، UX 250h
لینکلن : Corsair Grand Touring (PHEV)
میتسوبیشی : Mirage ، Mirage G4 ، Outlander PHEV ، Outlander Sport
نیسان : آلتیما ، جوک ، کیکس ، ماکسیما ، مورانو ، NV200 ، روگ ، روگ اسپرت ، سنترا ، ورسا و قشقایی .
سوبارو : Ascent ، Crosstrek ، Crosstrek Hybrid (PHEV) ، Forester ، Impreza ، Legacy ، Outback
تویوتا : آوالون هیبریدی ، C-HR ، کمری هیبریدی ، کرولا ، کرولا هیبریدی ، هایلندر هیبریدی ، پریوس ، پریوس پرایم (PHEV) ، راو۴ هیبریدی ، راو۴ پرایم (PHEV) ، سینا ، ونزا
چری : تیگو ۵
نتیجه گیری
وجود گیربکس CVT می‌تواند سواری نرم‌تری با خودرو را برایتان به‌وجود بیاورد و تجربه تان در رانندگی را خوشایندتر کند . این گیربکس‌ها از مدلهای دیگرش عملکرد بهتری را دارند و خوردو را سبک‌تر می‌کنند . با این وجود ، برخی از رانندگان معتقدند که حس کنترل خودرو و حرکت در رانندگی با وجود چنین گیربکس هایی مخدوش خواهد شد . به‌همین دلیل ، بعضی از خودروهایی که دارای CVT میباشند ، برای ایجاد حسی خوشایند برای رانندگان از تغییر دنده مصنوعی استفاده خواهند کرد .
