خودرو آفرود (Off-Road) یا رانندگی خارج از جاده که به آن بیراهه نوردی نیز می‌گویند یک ورزش هیجان انگیز و گران قیمت است که در سال‌های اخیر رواج بسیاری داشته است. آفرودسواری یا آفرود بازی بدون طبیعت ممکن نیست و این طبیعت است که آفرود سواری را ممکن می‌کند و ضروری است
آفرود چیست؟
این روز‌ها آفرود به عنوان یک ورزش شناخته میشود. ورزشی که هیجان انگیز است و هزینه بالایی نیز دارد. برخلاف تصور خیلی از مردم آفرود سواری ترسناک نیست و میتواند یک تجربه شیرین و فراموش نشدنی باشد. آفرود سواری حالا بخش بزرگی از جامعه ماشین سواران را درگیر خود کرده است و برای برخی‌ها جدایی از آن ممکن نیست. ماشین‌های آفرود ویژگی‌های خاص خودش را دارد و آفرود سواری بدون ماشین‌های مجهز و متناسب آسیب زننده است و بهتر است اصلا انجام نشود!
خودرو آفرود چه ویژگی‌هایی دارند؟
خودروهای آفرود باید به سیستم دیفرانسیل چهار چرخ متحرک ۴WD مجهز باشند. در این نوع از دیفرانسیل قدرت پیشرانه به هر چهار چرخ منتفل میشود برای همین به آن تمام چرخ دنده نیز می‌گویند. توجه کنید که داشتن این ویژگی به تنهایی سبب نمی‌شود که خودرو آفرود باشد. بیشتر شرکت‌های خودرو سازی خودروهای خود را به این سیستم تجهیز کرده‌اند تا خودرو فرمان پذیری بهتری داشته باشد
از دیگر ویژگی‌های خودرو آفرود شاسی مستقل است به این معنا که بدنه خورو به صورت جداگانه ساخته شده و بعد روی شاسی سوار شده است. شاسی مستقل وظیفه دارد تا از اتاق خودرو در برابر موانع محافظت کند. همچنین شاسی مستقل این امکان را به خودرو می‌دهد که هر کدام از چرخها بتوانند مستقل کار کنند. از دیگر ویژگی‌های شاسی مستقل این است که می‌توان تجهیزات اضافه را روی خودرو اضافه کرد. سیستم تعلیق خودرو‌هایی که این دو ویژگی را دارند متناسب با آفرود طراحی شده است.
رانندگی با خودرو آفرود در محیط های مختلف
۱- رانندگی در محیط گل آلود و جنگل : قبل از اینکه بخواهید با ماشین آفرود وارد سطوح گل آلود و باتلاق شوید، عمق آن را بسنجید. اگر گل و باتلاق عمیق باشد نمی‌توانید ریسک رانندگی در آن را بپذیرید و ممکن است ماشین در گل و لای گیر کند.
۲- رانندگی در کویر :برای رانندگی در کویر نباید از لاستیک با آج درشت استفاده کنید زیرا این آج‌ها باعث کندن شن‌ها و فرو رفتن ماشین میشود. اگر ماشین شما در کویر گیر افتاد از گاز دادن زیاد خودداری کنید زیرا این کار سبب بیشتر کنده شدن شن‌ها و فرو رفتن ماشین میشود. بهتر است در این زمان باد لاستیک‌ها را کم کنید و از دیگر خودرو‌ها برای بکسل کردن کمک بگیرید. برای رانندگی در کویر حتما پرچم به همراه داشته باشسید تا اگر گیر افتادید قابل رویت باشید.
۳- رانندگی در ساحل : ساحل نیز یکی از مکان‌هایی است که رانندگان آفرود برای رانندگی انتخاب می‌کنند. برای رانندگی در ساحل باید باد تایرها را از ۱۵ تا ۲۰ Psi کم کنید. همچنین نباید به طور ناگهانی جهت فرمان را تغییر دهید زیرا این کار باعث میشود که ماشین در ماسه‌ها گیر کند. اگر ماشین در ماسه گیر کرد نباید زیاد گاز بدهید چراکه ماسه نرم است و ماشین بیشتر فرو می‌رود.
۴- رانندگی در برف : برای رانندگی در برف باید احتیاط به خرج دهید چون ممکن است ماشین لیز بخورد. برای جلوگیری از لیز خوردن ماشین با سرعت کم رانندگی کنید و آرام ترمز بگیرید. ترمزهای شدید سبب لیز خوردن یا گیر کردن در برف میشود و بهتر است که آرام پدال ترمز را فشار دهید و به تدریج سرعت خودرو را کم کنید. همچنین برای رانندگی در برف باید باد لاستیک‌ها را بین ۱۰ تا ۲۵ psi تنظیم کنید.
۵-رانندگی در رودخانه : رانندگی در رودخانه یکی از خطرناک‌ترین کارها است و باید احتیاط زیادی به خرج دهید. اگر وارد جریان آب شدید است از ورود به آب خودداری کنید. در این شرایط سعی کنید مانند رانندگی در باتلاق ابتدا میزان عمق آب را اندازه‌گیری کنید. در این صورت، اگر عمق آب بالای ۶۰ سانتی متر باشد
سعی کنید که وارد رودخانه نشوید. همچنین قبل از ورود به آب باید مطمئن شوید که آب به موتور ماشین نفوذ نمی‌کند و بهتر است قبل از ورود به آب منتظر بمانید که دیفرانسیل و ترمز‌ها خنک شوند. برای جلوگیری از ورود آب به موتور و تنفس بهتر خودرو باید لوله تنفس اسنورکل روی خودرو نصب کنید از طرفی اگر می‌خواهید در آب با عمق بیشتر از ۶۰ سانتی متر وارد شوید حتما باید اسورکل داشته باشید.
۶-رانندگی در صخره :برای رانندگی در صخره باید روی دنده سنگین حرکت کنید و سرعت پایین داشته باشید. برای اینکه بدانید می‌توانید فنرهای خودرو را تنظیم کنید یا نه باید به تا اطلاعات لازم را به دست آورید و بتوانید با توجه به ابعاد زاویه ورود، خروج و شکست خودرو مسیر مناسب را انتخاب کنید. اگر فنرها قابل تنطیم است ارتفاع آن را افزایش دهید. برای اینکه بتوانیدپ خودرو را در سنگلاخ و صخره کنترل کنید باید به آرامی گاز دهید و قدرت ماشین را کنترل کنید.
برای آفرود سواری به چه وسایلی نیاز است؟
- لاستیک زاپاس و ابزارهای پنچرگیری
- قطب نما
- چادر
- وینچ (قرقره) تقریبا ۴ تنی
- بیل
- پرچم
- چراغ قوه
- نقشه و جی پی اس
- آب و غذا به اندازه کافی
- بنزین اضافه
- طناب
- تیغه برف پاک کن زاپاس
- کمپرسور باد به همراه گیج اندازه‌گیری
- ابزار وآچار
- کمکهای اولیه
- شمع خودرو ، فیوز، فیلتر و لامپ اضافه
- ۱۰ لیتر آب برای هر نفر
- ۴ لیتر آب برای رادیاتور ماشین
- لباس‌های متناسب با فصل
- سینی‌های زیر خودرو
- چراغ های مه شکن
- تمام روغن‌ها و مایعات مورد نیاز ماشین
- چاقو و تبر تیز
اصطلاحات فنی آفرود
- ESP یا سیستم کنترل کشش : این سیستم با سنسورهای خود وضعیت خودرو را می‌سنجد و از چرخش اضافه چرخها جلوگیری کرده و بین آنها تعادل ایجاد می‌کند.
- دیفرانسیل : دیفراسیل یک قطعه است که بین چرخ‌های جلو و عقب قرار می گیرد و قدرت موتور را بین چرخها تقسیم می‌کند.
۳- قفل دیفرانسیل : قفل دیفرانسیل این امکان را به شما می‌دهد که قدرت را به صورت برابر بین چرخها تقسیم کنید. کاربرد قفل دیفرانسیل در مسیرهای آفرود است و نباید آن را در مسیرهای غیر آفرود فعال کرد.
۴- ۴WD یا چهار چرخ متحرک :این سیستم این امکان را فراهم می‌کند که قدرت موتور به چهار چرخ انتقال پیدا کند.
۵-گیربکس کمکی : این گیربکس در خودروهای آفرودی ۲ دیفرانسیل روی گیربکس اصلی نصب میشود و قدرت را از گیربکس اصلی به چرخها می‌رساند. این گیربکس حالت‌های N، ۲H، ۴H و ۴L را داراست.
۶-حالت N یا خلاص : در این حالت گیربکس کمکی خلاص است و قدرتی از گیربکس اصلی دریافت نمی‌کند.
۷- ۲H یا دو چرخ متحرک : به این حالت تک دیفرانسیل نیز می‌گویند. این حالت برای رانندگی با سرعت بالا و معمول کاربرد دارد.
۸- ۴H یا دنده کمکی با نسبت بالا : از این حالت برای رانندگی در سطح لغزنده استفاده میشود. در این حالت نیروی بیشتری به چهار چرخ وارد میشود و بیشتر برای رانندگی در برف، شن،گل و یخ کابرد دارد.
۹- ۴L دنده کمکی با نسبت پایین : این حالت برای عبور در شرایط سخت مانند شیب‌های تند، گیر کردن در گل و لای یا برف حرکت در شن و ماسه یا عبور از صخره کاربرد دارد. استفاده از این حالت در سرعت بالا به گربکس صدمه وارد می‌کند.
نکات مهم هنگام آفرود سواری
- آهسته حرکت کنید و روی مسیر تمرکز داشته باشید.
- به اطلاعات صفحه نمایش خودرو توجه داشته باشید.
- با دور پایین موتور رانندگی کنید.
- هنگام عبور از مانع دنده عوض نکنید.
- فرمان خودرو را درست و استاندارد بگیرید.
تجهیزات اصلی آفرود سواری
سوخت اضافه: آفرود سواری یک سفر غیرقابل‌پیش‌بینی است، پس لازم است که حتماً در این سفر سوخت کافی همراه داشته باشیم. همچنین به‌همراه‌داشتن پمپ سیفونی، برای انتقال بنزین از دبه به باک خودرو بسیار ضروری و مهم است که خیلی از افراد به آن توجه نمی‌کنند.
جعبه کمکهای اولیه: برای آفرود سواری جعبه کمکهای اولیه را فراموش نکنید. البته قبل از سفر باید نحوه کار با لوازم کمکهای اولیه را یاد بگیرید. علاوه بر جعبه کمکهای اولیه به‌همراه‌داشتن کپسول آتش‌نشانی هم برای سفرهای آفرود لازم و ضروری است.
تجهیزات پنچرگیری: حتی برای سفرهای معمولی لازم است وسایل لازم برای پنچرگیری را همراه داشته باشیم اما همراه داشتن تجهیزات پنچرگیری در سفرهای آفرودی و دور از شهر اهمیت بیشتری دارد.
وینچ: وینچ در آفرود سواری بسیار کاربرد دارد و برای جابه‌جایی و کشش خودرو در مسیرهای سخت و ناهموار استفاده میشود. در واقع از وینچ برای زمانی که خودرو در برف، باتلاق و یا مسیرهای شنی گیر می‌کند، استفاده میشود. پس قطعاً این وسیله از مهمترین وسایلی است که باید همراه خود داشته باشید.
پمپ باد: در آفرود سواری، برای عبور از بعضی مسیرها لازم است برای کاهش باد لاستیک‌های خودرو اقدام کنید. برای این کار لازم است همراه خود کمپرسور (پمپ باد) داشته باشید تا در مواقع ضروری باد تایرها را کاهش یا افزایش دهید.
جک: جک‌های لیفت (HI-LIFT) وسیله‌ای است که به بلندکردن خودرو کمک می‌کند. در سفرهای آفرودی ممکن است در شرایطی قرار بگیرید که لازم باشد خودرو را بلند کنید. این کار با استفاده از جک‌های معمولی یا جک‌های بادی انجام میشود؛ بنابراین چه در مسیرهای برفی چه در کویر و بیابان لازم است این وسیله ضروری را همراه خود داشته باشید.
تسمه: یکی از مهمترین ابزارهای نجات خودروهای آفرود برای زمانی که در مسیرهای نامساعد گیر می‌کنند، تسمه است. این وسیله مهم جای کمی را اشغال می‌کند، اما در هنگام گیرافتادن خودرو کمک بزرگی برای نجات شما خواهد بود؛ پس هرگز آن را فراموش نکنید.
تجهیزات روشنایی: به همراه بردن تجهیزات روشنایی از ملزومات سفر آفرود است. استفاده از چراغ‌قوه موبایل، باعث تمام شدن شارژ گوشی میشود و استفاده از آن به‌جای چراغ‌قوه اشتباه بزرگی است و لازم است حتماً همراه خود چراغ‌قوه داشته باشید.
وافل برد: وافل برد، نردبان شن، سند لدر و یا سند پلیت، نام‌های وسیله‌ای است که از آن برای نجات خودرو در زمانی که در برف، گل‌ولای و یا شن گیرکرده است، استفاده میشود. این وسیله با ایجاد یک سطح محکم و ایجاد اصطکاک مناسب خروج ماشین از موانعی که در آن گیرکرده است را آسان می‌کند.
خودروهای مناسب آفرود
• پاژن
• پیکاپ آمیکو آسنا
• پیکاپ ریچ
• تویوتا هایلوکس نسل‌های پنجم تا هشتم
• تویوتا لندکروزر مدل‌های j۱۰۰، j۸۰، j۷۰، j۶۰) j۴۰ (۲F و j۲۰۰
• تویوتا fj کروزر
• تویوتا پرادو j۱۲۰ و j۱۵۰
• تویوتا فورچونر
• جیپ صحرا
• جیپ شهباز
• جیپ آهو
• سانگ یانگ موسو
• سانگ یانگ کوراندو نسل دوم
• سانگ یانگ اکتیون
• سانگ یانگ رکستون Y۲۵۰، Y۲۹۰ و (G۴) Y۴۰۰
• شورولت بلیزر
• فوتون تونلند (ایرانخودرو دیزل)
• نیسان پاترول سری ۱۶۰، ۲۶۰ و پاترول سافاری
• نیسان پیکاپ
• نیسان رونیز
• وانت کاپرا
چگونه خودروی آفرودی بسازیم؟
یک خودروی آفرود واقعی، حقیقتاً گران است. برای شروع و آموزش‌های اولیه، می‌توانید با تغییراتی ساده روی لاستیک‌ها آغاز کنید. در این رابطه، مشاوره حرفه‌ای‌ها کمک خوبی به شما می‌کند. قاعدتاً یک خودروی آفرود باید یک شاسی‌بلند دو محور باشد.
از مهمترین لوازم و تجهیزات آفرود
۱- ارتقای فنی خودرو : گام اول در ساخت و تجهیز یک خودروی آفرودی بهینه‌سازی مکانیزم فنی آن است. برخلاف تصور، هر خودرویی که سیستم تعلیق بلند و لاستیک قطور داشته باشد، نمی‌تواند یک خودروی آفرودی به حساب بیاید. پروسه بهینه‌سازی یک خودروی، آفرود شامل موارد زیر میشود:
۲-سیستم برق : ازآن‌جایی‌که در خودروهای آفرود انبوهی از تجهیزات اضافی مانند وینچ و پروژکتورها قرار دارد، تقویت سیستم برق خودرو چیزی بیش از یک الزام است. آفرودرها اغلب تحت‌فشار هستند و به همین دلیل، بازبینی سیم‌کشی‌ها را باید جدی گرفت. تغییر آمپراژ باتری، یکی از راه‌های به‌روزرسانی سیستم برق است.
۳-سیستم تعلیق : یکی از مهمترین ویژگی‌های خودروهای آفرود توانایی حرکتی آنها در مسیر ناهموار است. بازیگر اصلی این میدان، فنربندی و به عبارتی، همان سیستم تعلیق است. توجه داشته باشید که افزایش ارتفاع خودرو، تضمینی برای تبدیل‌کردن یک شاسی‌بلند به یک ماشین آفرود نیست. نصب فنر لول، شمش فنر و کمک‌فنرهای بادی یا روغنی، نیازمند دانش فنی و توانایی زیرساختی خودروی شما است.
۴-سیستم تنفس : کافی است بدون رعایت اصول مربوط به سیستم تنفس خودرو وارد رودخانه یا گودال عمیق آب شوید تا کل موتور خودرو از کار بیفتد. تغییر مکانیزم تنفس خودروی آفرودی از طریق اسنورکل یا همان لوله‌هایی که از محفظه موتور به ستون اول چسبیده‌اند، باعث میشود غوطه‌ورشدن درون آب ساده‌تر باشد. از سوی دیگر، بهبود عملکرد اگزوزها میتواند تنفس پیشرانه را نیز تغییر دهد.
۵-تقویت شاسی : آفرودرها همواره در حال حرکت بالا و پایین و پیچشی هستند. درصورتی‌که شاسی خودروی آفرودی آمادگی لازم برای تحمل این فشار را نداشته باشد، باید منتظر حوادث بدی بود. تقویت شاسی میتواند با ایجاد نقاط جوش بیشتر، تقویت ستون‌ها، تقویت زیربندی و البته ارتقای اتصالات اتاق انجام شود.
۶-رول‌بار : یکی از قوانین ایمنی خودروهای آفرود، رول‌کشی‌کردن کابین توسط میله‌های فلزی است. این کار باعث میشود درصورت واژگونی خودرو، راننده و سرنشین از آسیب احتمالی در امان باشند.
۷-لاستیک : پیش‌تر اشاره کوتاهی به اهمیت لاستیک خودرو آفرود کردیم. انتخاب یک لاستیک مناسب، بی‌اندازه در کیفیت بیراهه‌نوردی مؤثر است. آج لاستیک را باید برحسب نوع مسیر انتخاب کرد. طبیعتاً مسیرهایی با گل‌ولای، لاستیک‌های متفاوتی نسبت به مسیرهای شن‌وماسه‌ای می‌طلبند.
۸-سینی زیر موتور : محافظت از تجهیزات زیربندی خودرو به‌خصوص در مواقعی که ماشین آفرود قرار است از روی موانع سخت مانند سنگ و صخره عبور کند، از راهکارهای طلایی برای خودروهای آفرود است. صفحه فلزی زیر خودرو، باعث میشود حتی در صورت برخورد با یک جسم سخت، سیستم انتقال قدرت از آسیب در امان بماند.
۹-سپر خودرو : در بخش زوایای آفرودی، اشاره کردیم که همه تلاش‌ها برای این است که در شیب‌زنی، سپر جلو و عقب به زمین گیر نکند. تغییر شکل سپرها به نمونه‌های مخصوص آفرود که کمی کوتاه‌تر از نمونه‌های استاندارد هستند، میتواند پروسه ورود و خروج به شیب را به‌راحتی ممکن کند.
۱۰-گلگیر خودرو : حرکت در مسیرهای باریک، در پیمایش‌های جنگلی یا هنگام صخره‌نوردی، باعث برخورد کناره‌های ماشین آفرود با موانع جانبی میشود. نصب فلاپ دور گلگیر (بچه گلگیر) میتواند بدنه اصلی خودرو را از این صدمات حفظ کند.
