تسمه تایم خودرو یکی از اصلی‌ترین قطعات بکار رفته در خودرو میباشد . درواقع بدون تسمه تایم ماشین شما روشن نمی‌شود و حتی موتور خودرو نیز به حرکت درنمی‌آید . این قطعه از مهمترین قسمت‌های خودرو ، میباشد که وظیفه زمانبندی و هم‌زمان سازی حرکت میل لنگ و میل بادامک را برای باز و بسته کردن سوپاپ‌ها برعهده دارد. یکی از نگرانی‌های مهم رانندگان هنگام رانندگی و مسافرت ، پاره‌شدن این قطعه از خودرو میباشد و داشتن اطلاعاتی درباره این قطعه، می‌تواند نقش مهمی در کاهش نگرانی‌ها و پیشگیری از وقوع حوادث و کاهش هزینه‌ها ایفا کند. در ادامه این بخش از مجله یدک مال به آشنایی بیشتر با این قطعه میپردازیم .
تسمه تایم چیست؟
همانطور که می‌دانید تسمه تایم خودرو ( Timing belt ) یک تسمه پلاستیکی است که در حقیقت رابط میان میل‌لنگ و میل‌سوپاپ (میل بادامک) محسوب می‌شود. یعنی طوری تنظیم شده که با چرخش میل لنگ، میل سوپاپ را هم می‌چرخاند و البته باعث حرکت سوپاپ‌ها می‌شود . این قطعه را باید جزوی از قطعات موتورهای احتراق داخلی به حساب آورد. قبل تر از تسمه تایم از زنجیر تایم در موتور اتومبیل‌ها استفاده می‌شد .
محل قرارگیری صحیح این تسمه از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر تسمه تایم یک یا چند دندانه جابه‌جا نصب شود زمان باز بودن سوپاپ‌ها به هم ریخته و در کار موتور اختلال ایجاد می‌کند .
تفاوت تسمه تایم و زنجیر تایم چیست؟
فرق تسمه تایم و زنجیر تایم تنها در ساختار آنها میباشد. این دو قطعه یک هدف را دنبال می‌کنند و یک وظیفه ی مشخص را بر عهده دارند. در گذشته در خودروها به جای تسمه تایم از زنجیر استفاده می‌شد و تا زمانی که آسیب جدی به موتور خودرو نرسانده بود تعویض نمی‌شد ولی امروزه تسمه جایگزین زنجیر شده است .
زنجیر تایم به خاطر جنس فلزی خود از آسیب‌هایی که احتمال رویت آنها در تسمه تایم وجود دارد در امان است و می‌توان گفت عمر تعویض آن به اندازه عمر خود پیشرانه است و نیازی به تعویض آن وجود ندارد . تسمه تایم ساختار لاستیکی داشته و زنجیر تایم ساختار فلزی . ساختار لاستیکی تسمه تایم‌ها باعث می‌شود که آرام و بی سر و صدا کار کنند که این مهمترین مزیت استفاه ازین قطعه بجای زنجیر تایم میباشد .
تسمه تایم چگونه کار می‌کند؟
برای اینکه احتراق در موتور های چهار زمانه صورت بگیرد به‌صورت کلی ۴ مرحله یا فاز طی می‌شود که این چهار مرحله عبارت‌اند از :
- مرحله مکش : در این مرحله پیستون در داخل سیلندر به سمت پایین می‌رود و سوپاپ هوا باز می‌شود و مکش ایجاد شده به‌وسیله حرکت رو به سمت پایین سیلندر باعث مکش مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر می‌شود.
- مرحله تراکم : پیستون در داخل سیلندر بالا رفته ، سوپاپ هوا بسته و مخلوط سوخت و هوا فشرده می‌شود .
- مرحله توان : شمع جرقه می‌زند و مخلوط سوخت و هوا دچار احتراق می‌شود . پیستون به سمت پایین رانده شده و هم‌زمان با این مورد سوپاپ دود باز می‌شود.
- مرحله تخلیه : بعد از طی شدن مراحل بالا به مرحله تخلیه می‌رسیم که در این مرحله پیستون به سمت بالا آمده و دود از محل سوپاپ دود خارج می‌شود .
از آنجایی که کار تسمه تایم تنظیم زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها است ، هرگونه لغزش این تسمه روی فولی متصل به میل‌لنگ یا میل سوپاپ باعث اشکال در عملکرد موتور می‌شود، به همین دلیل روی این تسمه دندانه‌هایی وجود دارد که این دندانه‌ها روی فولی‌های دندانه‌دار قرار می‌گیرد و بدینوسیله هیچ لغزشی صورت نمی‌گیرد.
نشانه‌های خرابی تسمه تایم چیست؟
خرابی و پارگی تسمه تایم مانند خرابی دیگر قطعات یدکی خودرو دارای نشانه‌هایی میباشد که در بخش زیر به آنها اشاره میکنیم :
- دور آرام موتور : اگر دندانه‌ها آسیب ببیند تسمه تایم از چرخ دنده‌ها لیز می‌خورد و به درستی در جای خود قرار نمی گیرد. در این حالت موتور شروع به خاموش شدن می‌کند.
- خرابی موتور : در صورتی که این قطعه تعویض نشود موتور به طور کلی آسیب خواهد دید و شما را متحمل هزینه‌های گزاف و سنگینی خواهد کرد.
- خروج دود از اگزوز : اگر اگزوز شما نسبت به همیشه دود بیش از حدی تولید می‌کند، می‌تواند مربوط به مشکل تسمه تایم باشد. چون موتور باید تلاش بیشتری بکند تا قطعات خود را به حرکت وادارد و فشار بیشتری به آن وارد می شود به همین دلیل باعث می‌شود دود بیشتری از اگزوز خارج شود.
عوامل موثر در خرابی تسمه تایمینگ خودرو چیست؟
- سفت بستن تسمه
- بی‌کیفیت بودن قطعه
- عدم استفاده از دنده مناسب
- فشار بیش از حد به موتور
- اشتباه در نصب این قطعه
- خرابی تسمه سفت کن
- استفاده زیاد از دورهای بالای موتور
- روغن ریزی سر میل لنگ و چرب شدن قطعه
- عدم استفاده از خودرو به مدت طولانی
با پارگی تسمه تایم چه اتفاقی می‌افتد؟
خودروسازان مختلف برای مدل‌های مختلف اتومبیل کیلومترهای متفاوتی را برای تعویض تسمه تایم عنوان می‌کنند. معیار رایج برای اکثر اتومبیل‌ها ۶۰ هزار کیلومتر میباشد که برخی زودتر از موعد مقرر به تعویض احتیاج پیدا می‌کنند . پاره شدن تسمه که منجر به برخورد پیستون با سوپاپ ها می شود، معمولا با صدایی بلند همراه است .
زمانی که عمر تسمه تایم به پایان میرسد و یا پارگی در آن رخ میدهد عملکرد به موقع و صحیح سوپاپ ها مختل خواهد شد و سوخت و هوا در زمان مناسب وارد سیلندر نخواهد شد و یا باز و بسته شدن سوپاپ‌ها به درستی و به میزان کافی انجام نمی‌گیرد و در کارکرد پیشرانه اثر منفی چشم گیری خواهد گذاشت. در نتیجه باعث کاهش بسیار زیاد نیروی محرکه اتومبیل و در نهایت خاموش شدن آن می‌شود .
جمع بندی
نگهداری و رسیدگی به تسمه تایم را جدی بگیرید چراکه تعویض نکردن تسمه تایم و پاره شدن آن خسارات زیادی را به همراه دارد که در شرایطی حتی ممکن است آسیب زیادی به موتور خودرو نیز وارد شود . مبنای اولیه تعویض این قطعه هر ۶۰ هزار کیلومتر است اما بازهم بستگی به چگونگی عملکرد خودروی شما دارد .
بهتر است هر بار که تسمه تعویض می شود وضعیت واتر پمپ نیز بررسی شود، چراکه واتر پمپ توسط تسمه چرخانده می شود و در صورتی که خراب باشد ریسک بریدن تسمه نیز وجود خواهد داشت .
