زنجیر تایم به عنوان یک قطعه ضروری نقش مهمی در فعالیت خودرو ها دارد. کار زنجیر تایم، هماهنگ کردن سوپاپ های موتور است تا تداخلی در کار این اجزا به وجود نیاید. در حقیقت این قطعه میل سوپاپ و میل لنگ را به همدیگر متصل می کند تا برای ورود سوخت و هوا برای پیستون مشکلی پیش نیاید .
این اتصال باعث میشود که پیستون ها به طور همزمان باز نشوند. بلکه در هر لحظه یکی از آن ها فعال بشود و دیگری بسته بماند . این کار کمک می کند که موتور به طور مداوم به فعالیت خود ادامه بدهد. در اصل زنجیر تایم همان تسمه تایم میباشد که وظیفه زمانبندی بین میل بادامک و میل لنگ را انجام خواهد داد و برای چرخش این دو قطعه مورد استفاده قرار میگیرند .
تاریخچه زنجیر تایم
در زمان های قدیمی و حدود سال های قبل از ۱۹۴۵، تمامی خودرو ها از زنجیر تایم های فلزی برخوردار بوند و زمان بندی موتور آنها توسط این قطعات انجام می شد . استفاده از این قطعات باعث شده بود تا سر و صدای بیشتری از موتور به گوش برسد و موتور اصطلاحا سنگین کار کند. اما مشکلاتی مختلف در پی استفاده از زنجیر تایم متوجه خودرو میشد که برای راننده نیز دردسر ساز میبود . دو مورد از مشکلات اساسی این قطعه شامل موارد زیر بودند :
- پیچیدگی تعمیرات
- نیاز به روغن کاری مداوم برای راندمان بهتر
و مواردی از این قبیل همگی باعث شد تا تسمه تایم های پلاستیکی به جای زنجیر تایم ها بیایند و مورد استقبال قرار گیرتد .
این قطعه از زنجیرهای فلزی ساخته شده است و این اجازه می دهد تا در چرخ دنده ها و چرخ های مختلف قرار بگیرد . همچنین آلیاژ فلز به کار رفته برای ساخت این زنجیر باید دارای مقاومت سایشی بالایی باشد .
تفاوت های بین زنجیر تایم و تسمه تایم در چیست؟
زنجیر و تسمه تایم دارای دو تفاوت عمده و اصلی میباشند که یکی از آن ها جنس و دیگری دوام آنها میباشد . زنجیر تایم از فلز ساخته شده است و تسمه از پلاستیک مقاوم، همین تفاوت موجب می شود زنجیر از تسمه سخت تر شود و دوام بیش تری نسبت به تسمه پلاستیکی داشته باشد. دوام زنجیر بسیار طولانی است و ممکن است شما در طول عمر خودرو نیازی به تعویض آن نداشته باشید، اما تسمه تایم باید در یک کارکرد مشخص که در هر خودرو متفاوت میباشد ، تعویض گردد تا از بروز مشکلات و پاره شدن آن جلوگیری شود .
تفاوت دیگر بین تسمه و زنجیر در سر و صدای آن ها میباشد ؛ زنجیر به دلیل این که تماس فلز با فلز را ایجاد می کند پر سروصدا تر از تسمه ها میباشد ، تسمه از پلاستیک ساخته شده و به همین دلیل، صدای خاصی از تماس پلاستیک با فلز تولید نمی گردد .
مزایای زنجیر تایم
- احتمال پارگی پایین : احتمال پاره شدن زنجیر بسیار پایین است البته گفتنی است که این احتمال صفر نیست . این زنجیر از فلز ساخته شده است بنابراین در برای آسیب و پارگی مقاومت بیشتری را از خود نشان می دهد .
- ماندگاری و عمر بالایی دارد : عمر زنجیر تایم بسیار بالا است و نیازی نیست به طور منظم تعویض شود. این قطعه در برخی از ماشین ها تا آخر عمر ماشین به تعویض نیاز نخواهد داشت .
- دقت بالاتر : فاصله بین شیار های زنجیرها یکسان است و احتمال به هم خوردن آن ها بسیار کم است. دقت بالاتر این مدل می تواند کارایی موتور را بیشتر کند. زنجیر سفت می تواند احتمال به هم خوردن سوپاپ ها را کاهش دهد.
- قدرت و گشتاور موتور را افزایش می دهد.
معایب زنجیر تایم
هر محصولی در کنار مزایایی که دارد، یک سری معایب را هم دارد که مهم ترین معایب این محصول به صورت زیر می باشد :
- صدای موتور زیاد
- تعمیر سخت
- قیمت بالاتر نسبت به تسمه تایم
- صدمات زیاد در صورت خرابی
نشانه هایی که باتوجه به آنها باید زنجیر تایم موتور را بررسی کنید
- ایجاد سر و صدا از سمت سینی موتور که با افزایش دور موتور در اثر شل شدن زنجیر تایم صدای آن افزایش پیدا میکند .
- بد استارت خوردن خودرو بر اثر از تایم خارج شدن موتور
- افت توان و گشتاور موتور که در اثر از تایم خارج شدن موتور ایجاد میشود .
- موتور روشن نمیشود که این مورد در اثر پارگی زنجیر موتور اتفاق می افتد .
- افزایش صدای موتور در اثر رد کردن زنجیر تایم
- لرزش موتور هنگام کار کردن خودرو
حتما در صورتی که هر یک از نشانه های بالا را در خودروی خود مشاهده کردید برا معاینه موتور و بررسی زنجیر تایم یا Timing Chain به یک مکانیک ماهر مراجعه کنید .
در صورت خرابی زنجیر تایم چه مشکلاتی پیش می آید؟
زمانی زنجیر تایم یا Timing Chain دچار شل شدن بر اثر خرابی زنجیر سفت کن میشود اولین مشکل صدای ساییدگی زنجیر تایم به بدنه فلزی موتور میباشد که به گوش میرسد. شل شدن تسمه اتفاق ناگوار و خطرناکی است چراکه در زمانی که موتور به صورت ناگهانی به زیر فشار میرود مانند هنگام دنده معکوس های هیجانی و یا استارت سخت ممکن است که زنجیر از دنده ها حرکت کند و اصطلاحا موتور تایم رد کرده و تایمینگ موتور بهم بریزد.
در صورت بهم ریختن تایمینگ موتور، موتور با لرزش کار میکند و کارکرد موتور به صورت کلی مختل خواهد شد .
هنگامی که این قطعه دچار خرابی بشود ، علائم و نشانه های مختلفی را باخود به همراه دارد که این نشانه ها عبارتند از :
- افزایش دود خروجی از اگزوز
- دور موتور غیر طبیعی
- شنیدن صداهای غیر معمول
- روشن شدن چراغ چک موتور
- خرابی و شکستن پیستون
- کج شدن سوپاپ
عوامل خرابی زنجیر تایم
تنظیم نبودن : شل بودن یا تنظیم نبودن هرزگردها و خود تسمه یا زنجیر تایم ، میتواند به سادگی موجب ترک خوردن، پاره شدن، کشیده شدن، ساییدگی، از جا در فتن و یا لرزش این قطعه شود .
هرزگردها : هر گونه خرابی بلبرینگ هرزگردها، باعث اختلال در روند چرخش این قطعه و در نتیجه چرخش نامطلوب تسمه تایم یا زنجیر تایم خواهد شد؛ این اتفاق میتواند موجب کشیده شدن و پارگی این قطعه بشود .
دما : تغییرات دمایی شدید (دمای زیاد سرد یا زیاد گرم) میتواند این قطعه را در معرض آسیب قرار داده و باعث خرابی آن بشود.