کاسه نمد قطعه‌ای است که در تمامی سیستم‌های هیدرولیکی از جمله پمپ ها پیستون‌ها و اتصالات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در برخی منابع واژه «Oil Seal» که در فارسی به نام کاسه نمد ترجمه شده است، به سایر سیستم‌های آب‌بندی مانند «اورینگ» (O-ring) هم اطلاق می‌شود اما در فارسی به طور معمول به این نوع از آب‌بندها اورینگ می‌گویند. از این قطعه برای جلوگیری از روغن‌ریزی شفت‌ها و یاتاقان ها و همچنین محافظت این قطعات در برابر آلودگی و گرد و غبار استفاده می‌شود.
به طور معمول از دو بخش تشکیل شده است: بخش فلزی و سخت خارجی و بخش انعطاف‌پذیر داخلی. کار اصلی عایق‌کاری را بخش انعطاف‌پذیر انجام می‌دهد که به بخش فلزی چسبیده است. بخش داخلی از پلاستیک سنتزی یا طبیعی تشکیل شده و با اعمال فشار مناسب بر روی محور، از روغن‌ریزی جلوگیری می‌کند.
ساختار و اجزا
در ابعاد و جنس‌های مختلف تولید می‌شود که این تنوع مربوط به محل‌های مختلفی است که مورد استفاده قرار می‌یگرد. برای مثال کاسه نمد پلوس و کاسه نمد گیربکس ، قطعا در یک اندازه نیستند و با توجه به حساسیت کارایی جنس متفاوتی دارند. اما به‌طور کلی کاسه نمد از سه بخش اصلی فنر، نمد، واشر تشکیل می‌شود. این اجزا هرکدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند و از جنس‌های مختلف ساخته می‌شوند. و جنس اجزای آن بستگی به کاربرد آنها دارد.
۱. فنر : این قطعه که معمولا فلزی است، در فاصله نمد و واشر قرار می‌گیرد. فنر جهت ایجاد خاصیت ارتجاعی در کاسه نمد به‌کار می‌رود تا کمک کند که این قطعه در محل موردنظر کاملا جا بیفتد و وظیفه درزگیری خود را به‌خوبی و بی‌نقص انجام دهد. به کمک فنر، کاسه نمد در جای خود محکم شده و در اثر فشار یا ضربه حرکت عرضی یا طولی نخواهد داشت. جنس فنر بستگی به محل کاربرد کاسه نمد دارد
۲. واشر : این بخش که در لبه داخلی قرار می‌یگرد، از جنس لاستیک مقاوم ساخته شده و به چسبندگی کامل قطعه بر دیواره شفت یا بلبرینگ کمک می‌کند و مانع از ایجاد اصطکاک می‌شود. وجود واشر باعث می‌شود که حتی ارتعاشات ریز قطعات در حال کار، مانع از نفوذ‌ناپذیریدر این قطعه نشود و این قطعه را در جای خود حفظ نماید.
۳. نمد : نمد با توجه به گرما، ضربه و فشاری که تحمل می‌کند از جنس‌های مختلفی مانند لاستیک فشرده، چرم، سیلیکون یا تفلون ساخته می‌شود. ساختار نمد دارای سه بخش اصلی مرز آب‌بند، لبه آب‌بند و لبه گردگیر است. لبه گردگیر نمد که معمولا شیاردار است، صورت راست‌گرد یا چپ‌گرد طراحی می‌شود و بسته به محل استفاده کاسه نمد یکی از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع کاسه نمد خودرو
۱. کاسه نمد پلوس : نیروی تولیدی توسط موتور پس از طی مسیر خود از کلاچ، گیربکس، میل گاردان به دیفرانسیل می‌رسد. در این مرحله قدرت از طریق دیفرانسیل به چرخ‌های متحرک خودرو منتقل می‌شود. انتقال‌دهنده اصلی نیروی محرکه به چرخ‌ها پلوس است که از یک سو به دیفرانسیل و از سوی دیگر به چرخ‌های متحرک خودرو متصل است. این قطعه در دو سمت دیفرانسیل و برای برقراری ارتباط با هر چرخ به‌صورت جداگانه تعبیه می‌شود و در بخش اتصال به چرخ‌ها فرمی متحرک و مفصل‌گونه دارد. این حالت خم‌شونده و متحرک برای جلوگیری از شکستگی پلوس هنگام دور زدن خودرو است.
۲. کاسه نمد گیربکس : در ساختمان گیربکس تعداد زیادی چرخ‌دنده روی هم سوار می‌شوند و بسته به فعالیت هریک، میزان قدرت و گشتاور انتقالی از موتور به چرخ‌ها مشخص می‌شود. هریک از چرخ دنده‌ها نشانگر یکی از دنده‌های روی دسته دنده (سرعت دنده) داخل کابین هستند. وجود این چرخ دنده‌ها در تمام انواع گیربکس ثابت است اما نوع و تعداد آنها تغییر می‌کند. این چرخ‌دنده‌ها عموما در یک پوسته بیرونی جای داده می‌شوند که ساختار جعبه دنده را تشکیل می‌دهد.
۳. کاسه نمد میل سوپاپ :باز و بسته شدن سوپاپ‌های موتور توسط میل بادامک‌ها انجام می‌شود. زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها نیز برعهده میل بادامک است. تنظیم این زمان‌بندی با اتصالی که توسط تسمه تایم بین میل بادامک و میل لنگ برقرار شده است صورت می‌گیرد. روغن‌کاری این قطعه در روند کار آن اهمیت بالایی دارد. به این ترتیب این قطعه در میل سوپاپ یا میل بادامک نقش مهمی در عملکرد آن بازی می‌کند. و این که در بخش ابتدایی میل سوپاپ و محل اتصال یاتاقان میل بادامک با بادامک‌ها و تسمه تایم به‌کار می‌رود و از نشت روغن به سر سیلندرو تسمه تایم پیشگیری می‌کند.
۴. کاسه نمد میل‌لنگ : میل لنگ که یکی از اصلی‌ترین قطعات موتور خودرو است حرکت خطی پیستون را تبدیل به حرکت چرخشی می‌کند. میل لنگ توسط یاتاقان بر بلوک سیلندر سوار می‌شود. این قطعه که نیروی لازم برای چرخش دینام ، پمپ هیدرولیک فرمان ، پمپ روغن ، کمپرسور کولر وواتر پمپ را تأمین می‌کند در دو سر خود نیاز به کاسه نمد دارد. در واقع در صورت تأمین نشدن روغن موردنیاز یاتاقان‌ها یا بیرینگ‌های میل لنگ، این قطعه خشک کار می‌کند و دچار آسیب خواهد شد. اما نفوذ روغن موردنیاز آن به قطعات در ارتباطش نیز دردسرهایی را برای تسمه تایم، موتور و سیستم کلاچ خودرو را به همراه دارد.
- پشت پولی (کاسه نمد جلوی موتور)؛
- پشت فلایویل (کاسه نمد پشت موتور).
عوامل مؤثر در انتخاب کاسه نمد
کاسه نمد‌هایی که بدون فنر ساخته می‌شوند یا حتی کاملا یک تکه و به شکل واشری لاستیکی طراحی می‌شوند. هر یک از این آنها بسته به شرایطی که با آن مواجه هستند مورد استفاده قرار میگیرند. چند نکته از اصلی‌ترین شاخصه‌ها هستند که عبارتند از:
- فشار و اختلافات ایجاد شده در آن؛
- گرما و به‌طور کلی تغییرات دمایی؛
- سرعت حرکت و نیروی چرخشی قطعات مربوطه؛
- نحوه قرارگیری (عمودی یا افقی)؛
- نوع سیال مرتبط؛
- لنگی قطعات دوار.
علائم و عوامل خرابی کاسه نمد
این قطعه یکی از اجزای خودرو است که باید در سرویس‌های دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد. از آنجایی که عوارض خرابی آن می‌تواند بزرگ و پردردسر باشد باید نسبت به علائم خرابی این قطعه دقت ویژه‌ای داشت. برخی از این علائم عبارتند از:
پر سر و صدا کار کردن دیفرانسیل؛
- کمبود روغن دیفرانسیل؛
- نشت روغن از شفت بین چرخ‌دنده‌های دیفرانسیل؛
- روغن‌ریزی موتور؛
- نشستن گرد و خاک اطراف کاسه نمد پلوس؛
- مسدود شدن سوپاپ‌های هوای گیربکس.
وظیفه اصلی کاسه نمد
۱- جلوگیری از نشت روغن ، آب ، سیال یا پوشیده شدن
۲- ممانعت از ورود گرد وخاک است.
به طور کلی میتوان گفت ، هرجا چرخشی باشد کاسه نمدی هم هست ،
یعنی کاسه نمدها جلوی بلبرینگ قرار میگیرند تا مایع و یا هر سیالی داخل موتور یا دستگاه از آن خارج نشود.
در انتخاب کاسه نمد ها به چه نکاتی باید توجه کرد ؟
- دما
- سرعت
- اختلاف فشار
- نوع روان کننده
- قرارگیری عمودی یا افقی
- لنگی و عدم انطباق شفت با جداره داخلی
