اگزوز قطعه‌ ای است که هم در خودرو و هم در سایر وسایل نقلیه وجود دارد تا گازهای حاصل از احتراق در موتور خودرو را به بیرون هدایت کند . این قطعه علاوه بر اینکه گازها و دود حاصل از واکنش‌های شیمیایی در خودرو را به بیرون هدایت می‌کند وظیفه دیگری از جمله کاهش دما ، کاهش آلاینده‌ها و کاهش صدا را نیز به عهده دارد و اساسا اگر این قطعه نباشد، دیگر اتومبیل شما حتی نمی‌تواند راه برود .

اگزوز چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

در هر خودرو یا وسیله نقلیه موتوری باید قطعه‌ ای به نام اگزوز Exhaust System وجود داشته باشد. چرا که واکنش‌ های شیمیایی ایجاد شده در سیلندرها باید به یک روشی ، به خارج از اتومبیل هدایت شود . اگر خارج نشوند ، درست مثل دیگی که جوش آمده و راه فراری ندارد ، منفجر میشود .

هرچند که گفته می‌شود اگزوزها برای این کار ساخته شده‌اند اما کار کرد این قطعه به خارج کردن گاز های مضر خلاصه نمی شود چرا که این گاز ها را از فیلتر هایی عبور می دهد تا ۹۰ درصد این گاز ها عاری از آلاینده ها بشوند و سپس وارد هوا شوند همچنین کارهای دیگری هم از آن‌ها ساخته است مانند این موارد که صدا و دما را هم کم میکند .

در کل وظایف اصلی این قطعه در خودرو شامل موارد زیر میباشد :

جلوگیری از اتلاف انرژی حرارتی موتور
جلوگیری از لرزش موتور
کاهش دمای گازهای خروجی
کاهش صدای گازهای خروجی
کاهش آلایندگی گازهای خروجی

این قطعه ﺍﺯ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮﺭ، ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ شده است ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑه ﺪﻟﯿﻞ ﻧﯿﺎﺯ ﺑﻪ ﺩﻣﺎﯼ ۸۰۰ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮﺍﺩ ﺩﺭ قسمت ﺍﻭﻝ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﻣﯽ‌ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺨﺶ‌ﻫﺎﯼ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﻣﺎ ﻭ ﺻﺪﺍ ﻣﻮﺛﺮ خواهد بود ؛

اجزای تشکیل دهنده سیستم این قطعه

منیفولد خروجی دود
لوله های رابط و اگزوز
کاتالیست
انباره صدا خفه کن
لوله پخش کننده دود

منیفولد

منیفولد هوا اولین قسمت تشکیل دهنده این قطعه میباشد . این قطعه دودهایی را که در سرسیلندر تولید می‌شود را به سمت لوله اگزوز هدایت می‌کند . این قطعه از فولاد، آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شود و در حقیقت این قطعه مستقیما به لوله های رابط متصل می شود و در خودروهایی که شکل موتور آنها v است هر دو طرف و در خودروهایی که موتور آنها به صورت خطی می باشد در یک طرف اتومبیل قرار دارد و گاز های خطرناک را از موتور خارج می کند .

لوله های رابط اگزوز

این لوله‌ها ، قطعاتی هستند که منیفولد ، انباره و سر اگزوز را به هم ربط می‌دهند و باید دارای یک سری استاندارد ها از نظر طراحی باشند . لوله‌های ربط معمولا به شکل L (ال) طراحی شده و با سری های استاندارد طراحی شده‌اند . جنس لوله ، طول ، شعاع قوس و قطر آن بسیار مهم میباشد و می‌تواند تاثیرگذار باشد . یکی دیگر از این استاندارد ها قطر اسمی لوله میباشد که تاثیر بسزایی در کاهش فشار منفی دارد .

کاتالیست یا مبدل کاتالیزوری

کاتالیست نیز یکی از قطعات بسیار مهم در خودرو میباشد . این قطعه با دارا بودن فیلتر‌های سرامیکی گازهای سمی و شیمیایی خارج شده از محفظه احتراق را تصفیه کرده تا دود و گاز خروجی برای محیط خطری نداشته باشد . کاتالیست‌ ها، چون نیاز به دمای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد دارند ، در همان قسمت اولیه و بعد از منیفولد تعبیه می‌شوند .

کاتالیست برای کاهش همزمان سه نوع گاز سمی و آلاینده هوا شامل : مونوکسیدکربن (CO) هیدروکربن های حاصل از احتراق ناقص (HC)، و اکسید نیتروژن (NOX)، و تبدیل آنها به گازهای غیرسمی بخار آب (H2O) ، نیتروژن (N2 ) و دی اکسید کربن (CO2)، مورداستفاده قرار می گیرند.

این قطعه شامل دو مدل مبدل کاتالیزوری دو راهه و مبدل کاتالیزوری سه راهه میباشد .

منبع یا انباره اگزوز

یکی از جالب‌ ترین کارهایی که این قطعه انجام می‌دهد ، کاهش صدای گازهایی میباشد که در احتراق موتور تولید خواهند شد . در داخل منبع یا انباره اگزوز ، مجموعه‌ای از لوله‌های سوراخ‌ دار تعبیه شده است که این وظیفه را به عهده دارد .

این قطعه با نام صدا خفه کن نیز شنیده می‌شود . همچنین این قطعه سرعت گازهای خروجی را کم می‌کند و سبب می‌شود تا صدای خودرو کاهش پیدا کند و مانع از لرزیدن لوله اگزوز میشود . اگر این قطعه وجود نداشته باشد صدای تولید شده بسیار گوش خراش و آزار دهنده خواهد بود بنابراین سالم بودن آن در خودرو مهم است .

لوله پخش‌کننده دود

وقتی عمل احتراق و فعل و انفعالات مربوط به بنزین در موتور و سیلندرها انجام شد ، بخشی از هیدروکربن نسوخته ، منوکسید کربن و دی‌اکسید کربن وارد منیفولد یا هدرز می‌شود. فشار این گازها خیلی زیاد میباشد . همه گازها و دودهای تولید شده از سیلندرها بعد از عبور از منیفولد، رابط‌ ها، کاتالیست و منبع اگزوز ، وارد یک لوله پخش‌کننده دود اگزوز شده و به خارج اتومبیل هدایت می‌شوند . طراحی این بخش به شدت اهمیت خواهد داشت چرا که اگر خوب طراحی نشده باشد ، در شتاب و کارکرد موتور اثر منفی می‌تواند داشته باشد .

انواع مدل های این قطعه

اتومبیل ها دارای لوله اگزوز های مختلفی هستند که هر کدام بنا به طراحی اتومبیل و موتور آن ساخته می شوند و حتی لوله این قطعه بر روی زیبایی اتومبیل هم تاثیرگذار می باشند که از جمله این مدلها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

تک خروجی : در بیشتر خودروها از این مدل استفاده می‌شود و رایج است ؛ بدلیل اینکه از همه مدل های این قطعه ارزان‌تر است . در کل از یک لوله برای خارج کردن دود از سیلندر استفاده می‌شود . البته باید گفته شود که این مدل معمولا در موتورهای کم‌ حجم و کم‌قدرت‌ تر استفاده می‌شود .
دو خروجی : این مدل به اگزوزهای دوگانه هم معروف میباشند . این روزها خیلی هم رایج شده اند چرا که حجم و قدرت موتورها بیشتر شده و در نهایت نیز باعث می‌شود تا سوخت مصرفی پیشرانه هم کمتر شود. این مدل برای سیستم‌های توربو شارژر امروزی هم به شدت مناسب میباشد .

دوگانه مختلف : در مدل قبلی به واسطه استفاده از مخزن‌های بزرگتر در این قطعه ، امکان استفاده از لوله‌های خم شونده وجود نداشت . در نتیجه در ماشین‌ های کوچک‌تر نمی‌شد از آن‌ها استفاده کرد اما در این مدل اگزوزها به واسطه استفاده از مخزن‌های کوچکتر، امکان باز طراحی در لوله‌های اگزوز را به سازندگان میدهند .
دو طرفه : در واقع همان مدل‌های عوض شده اگزوزهای دوگانه میباشند که به دلایل مختلف توسط ماشین‌ بازها استفاده میشدند اما مورد استقبال زیادی واقع نشد .
اگزوز high performance : سرعت خروج گاز و دود در این مدل بسیار بالاست اما چون صداهای گوشخراش و منحصر به فردی را دارند، استفاده از آن‌ها غالبا در شهر ممنوع میباشد .

علائم خرابی اگزوز خودرو

اگزوز خودرو از جمله قطعات خودرو میباشد که خیلی زود دچار فرسودگی و یا خرابی می‌شود چراکه این بخش از خودرو به دلیل طول زیاد و مجاورت با زمین معمولاً به‌ سرعت دچار آسیب خواهد شد و نیاز به تعمیر و یا تعویض دارد . معمولاً خراب‌شدن اگزوز خودرو با علائمی همراه خواهد بود که در ادامه به معرفی برخی ازین نشانه ها میپردازیم :