کولر خودرو یکی از تجهیزات مهم خودرو و از سیستم های تهویه می‌باشد که با نصب دریچه هایی در بخش داخلی اتومبیل، یعنی کابین، با حذف رطوبت محیط خود را خنک می‌کند. دریچه های کولر خودرو در بخش جلویی داشبورد قرار دارند؛ تعداد این دریچه های به طور معمول در تمامی خودرو ها ۴ عدد می‌باشد که دو دریچه در بخش وسطی داشبورد، یک دریچه در سمت راست سرنشین و یک دریچه در بخش چپ راننده قرار دارد. طراحی این دریچه ها به صورتی است که پره های آن قابلیت تنظیم نیز دارند.
قطعات تشکیل‌دهنده کولر خودرو
کمپرسور کولر : رابط بین کولر خودرو و دینام موتور است. این قطعه نیروی مورد نیاز را از طریق تسمه دینام موتور دریافت کرده و گاز خنک کننده را فشرده می‌کند.
کندانسور یا چگالنده : کندانسور یا چگالنده وظیفه تبدیل مایع خنک کننده کولر خودرو از حالت گاز به مایع را دارد و مایع خروجی این تبدیل به علت دارا بودن دمای پایین وظیفه خنک کنندگی را عهده دار می‌باشد.
اواپراتور یا تبخیر کننده : این قطعه بعد از کندانسور آب را تبخیر کرده و به صورت گازی خنک حرارت و دمای بالا کابین را از بین می‌برد.
شیر انبساط : شیر انبساط وظیفه دارد تا گاز ورودی از کندانسور به اواپراتور را کنترل کند، علاوه بر این، این قطعه از میزان فشار گاز کاهیده و بار گرمایی و میزان خنک کنندگی اواپراتور را متعادل می‌کند.
خشک کننده یا ریسیور درایر : خشک کننده مابین کندانسور و اواپراتور خودرو قرار گرفته و میزان رطوبت از طریق ماده شیمیایی جذب می‌کند. وجود این قطعه بسیار ضروری است چرا که در صورت وجود آب، بلور های یخ تشکیل شده و سیستم نمیتواند وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.
کنترل کننده فشار یا مانوستات : محافظت از سیستم در برابر خرابی های ناشی از تغییرات فشار و کنترل کردن تغییرات فشار کندانسور از جمله وظایف این بخش می‌باشد. این کلید همچنین وظیفه دارد تا فن کندانسور را تنها در زمانی که سیستم ایجاب می‌کند وارد مدار کند. این کلید به سه بخش کنترل فشار پایین، فشار بالا، و فشار سه مرحله تقسیم می‌شود.
فن کولر : فن کولر خودرو دقیقا قطعه ای است که رابط بین سیستم تهویه و کابین است و هوای خنک را در داخل کابین چرخش درمی‌آورد و در خنک کردن یکنواخت فضا نقش اساسی ایفا می‌کند.
ترموستات تنظیم کننده دمای داخل کابین : تمامی خودرو هایی که از سیستم تهویه یا ایر کاندیشن پشتیبانی می‌کنند دارای ترموستات داخل اتاق هستند. البته در خودرو هایی که ایر کاندیشن اتوماتیک دارند دارای دو ترموستات هستند که یکی بر روی اواپراتور و دیگری در پشت داشبورد جاساز شده است. ترموستات های بعد از رسیدن دمای اواپراتور به به نزدیک صفر درجه، درجه کمپرسور را قطع کرده و از یخ زدن اواپراتور جلوگیری می‌کند.
کولر خودرو چگونه کار می‌کند؟
اول، گاز خنک کننده توسط کمپرسور متراکم شده و با فشار به سمت کندانسور می‌رود. در این قطعه، حرارت خود را از دست داده و تبدیل به مایع می‌شود. این مایع از کندانسور خارج شده و با عبور از لوله مویی یا شیر انبساط دچار افت شدید فشار می‌شود. به دلیل این افت فشار، مایع در حالت دو فازی مایع و گاز قرار گرفته و به سمت اواپراتور یا همان تبخیر کننده می‌رود.
مایع خنک کننده در داخل اواپراتور به دلیل دمای محیطی از حالت مایع تبدیل به گاز شده و سرما خود را به لوله های اواپراتور انتقال می‌دهد. هوای گرم کابین با گردش پروانه فن خودرو از سمت یونیت داخلی وارد شده و بعد از عبور از شیر انبساط، سرد شده و از سمت دیگر از طریق دریچه ها به کابین وارد می‌شود. سیال تبخیر شده مجددا توسط کمپرسور مکش شده و سیکل خنک کنندگی ادامه می‌یابد.
عوامل و علائم خرابی کولر خودرو
- خرابی کمپرسور یا کلاچ آن
- کثیف بودن روغن کمپرسور
- تخلیه شدن گاز خنک کننده
- کثیف بودن فیلتر تهویه
- رانندگی با دور موتور بالا
- خرابی دریچه کولر
نکات مهم در مورد کولر خودرو
۱-بلافاصله پس از آنکه سوار خودرو شدید، کولر خودرو را روشن ننمایید؛ بلکه چند دقیقه پنجره‌ها را باز بگذارید تا هوای کابین عوض شده و سپس اقدام به روشن نمودن کولر نمایید.
۲-برخی افراد به صورت اغراق‌آمیزی بر این باورند که روشن نمودن کولر ماشین ، مصرف سوخت را به شدت افزایش می‌دهد؛ در حالیکه این قضیه چندان هم درست نیست. سعی نمایید زمان‌هایی که کولر روشن است خیلی به خودرو فشار نیاورید و از این طریق می‌توانید مصرف سوخت را نیز مدیریت کنید.
۳-حتی‌الامکان خودرو را در فضای سرپوشیده و حداقل سایه پارک نمایید تا کابین بیش از حد گرم نشود.
۴-کولر ماشین را در سرعت و دور موتور پایین روشن نموده و پس از روشن کردن، سرعت فن را بالا ببرید تا هوای گرم موجود در لوله‌های تهویه خارج گردد.
۵- در تونل‌ها و یا هوای آلوده، دکمه گردش داخلی کولر را فعال نمایید چرا که موجب زودتر سرد شدن هوای داخل می‌گردد.
۶-استفاده طولانی مدت از کولر خودرو در ترافیک‌های سنگین و یا سربالایی‌های شدید، فشار زیادی را به موتور و خودرو وارد می‌کند لذا بهتر است در این موارد در یک سیکل منظم، کولر را چند دقیقه خاموش و دوباره روشن کنید. البته کاهش درجه کولر نیز توصیه می‌گردد.
۷-پیش از آغاز فصل گرما، کولر ماشین را چک نموده و از صحت عملکرد آن مطمئن شوید.
۸-آب رادیاتور را همواره چک نمایید چراکه کمبود آن می‌تواند به گرمای شدید موتور منجر شده و کولر ماشین آنچنان که باید خنک نکند.
۹-در سرعت‌های پایین از دنده سنگین استفاده کنید؛ این موضوع علاوه بر کمک به خنک شدن بیشتر، مانع از صدمه به سایر تجهیزات خودرو خواهد شد.
کار کردن مداوم کولر خودرو چه تبعاتی دارد؟
کار کردن پیوسته کولر ماشین باعث می‌شود شیر انبساط کولر خراب شود.
چرا نباید بلافاصله پس از ورود به خودرو، کولر را روشن کرد؟
گرمای هوای تابستان منجر به آن می‌شود که گاز بنزین داخل کابین شود که گازی سمی و خطرناک بوده و می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد که با باز گذاشتن پنجره‌ها به مدت چند دقیقه، دیگر نیازی به نگرانی نیست.
آب رادیاتور چه ارتباطی با کولر ماشین دارد؟
کمبود آب رادیاتور می‌تواند به گرمای شدید موتور منجر شده و کولر ماشین آنچنان که باید خنک نکند.
