کاتالیزور خودرو یا کاتالیست نام قطعه ای است که با عنوان مبدل کاتالیستی ماشین نیز شناخته می‌شود این قطعه معمولا به صورت مستطیل-استوانه ای بوده و انتها و ابتدای آن را لوله های پهنی تشکیل می‌دهند که از یک طرف به خروجی اگزوز و از طرف دیگر به خروجی منیفولد موتور نصب می‌شود و باعث کاهش آلایندگی خودرو خواهد شد
معنی کاتالیزور خودرو
معنی کاتالیزور در زبان انگلیسی، ماده ای است که واکنش شیمیایی را ساده تر یا به عبارتی تسریع می‌کند، به عبارت دیگر این ماده سرعت واکنش های شیمیایی را افزایش داده و در پایان خود بدون تغییر باقی می‌ماند، مواد تشکیل دهنده کاتالیزور خودرونیز در اصل سرعت تجزیه دود خروجی موتور به ترکیبات غیر آلاینده را افزایش میدهد.
بررسی اجزا داخل کاتالیزور ماشین
درباره اینکه کاتالیزور از چه چیزی تشکیل شده باید گفت اجزای کاتالیزور ماشین شامل سه بخش است که هر کدام از این بخش ها دارای اهمیت ویژه ای در ساختار کلی این قطعه می‌باشند، اجزای تشکیل دهنده کاتالیزور ماشین عبارتند از:
- هسته کاتالیزور : این جزء در قسمت داخلی کاتالیزور و در بستری سرامیکی قرار گرفته است، ساختار بستر هسته کاتالیزور خودرو معمولا به صورت لانه زنبوری است
مایع کاتالیزور : اصلی ترین جزء تشکیل دهنده کاتالیزور ماشین، مایع کاتالیزور می‌باشد و معمولا ساختاری از فلز های با ارزشی مانند طلا، کادمیوم، رودیوم و پلاتین دارد.
- لایه اکسیدی : لایه اکسیدی عملا نگه دارنده مایع کاتالیزور بوده و از جنس دی اکسید تیتانیوم، اکسید آلومینیوم، دی اکسید سیلیکون، سیلیکا و آلومینا است.
انواع کاتالیزور خودرو
- کاتالیزور سرامیکی: کاتالیزور های سرامیکی دارای سلول های مربعی شکل هستند که می‌توانند بین ۱۰ تا ۱۰۰ اینچ متفاوت عمل کنند، این نوع مبدل ها امروزه رایج ترین نوع کاتالیزور برای استفاده در خودرو های بنزینی و دیزلی هستند.
- کاتالیزور فلزی: کاتالیزور های فلزی با استفاده از تکنیک ترکیبی و آبکاری بر روی بستری از جنس استیل استنلس هستند.
وظیفه کاتالیزور خودرو
کاتالیزور وظیفه تجزیه گازها و واکنش‌های شیمیایی را بر عهده دارد تا بتواند آلاینده‌های خطرناک کمتری را به هوا منتشر کند. یکی دیگر از وظایف کاتالیزور این است که اکسید ازت به عنوان یک ماده سمی را به گاز ازت یا یک گاز بی‌خطر تبدیل کند
محل نصب کاتالیزور خودرو
محل قرار گیری کاتالیست در قسمتی از مسیر اگزوز قرار دارد .
کاتالیزور را در مسیر اگزوز قرار می دهیم زیرا در این مسیر گرمای زیادی رد می شود و این امر سبب می شود که فرایند های اکسایش و کاهش به صورت صحیح انجام شود و همچنین قرار گرفتن کاتالیست در مسیر اگزوز به سرد شدن موتور نیز کمک می کند .
دلایل خرابی کاتالیزور خودرو
۱- سیستم جرقه زنی معیوب ( با معیوب شدن سیستم جرقه زنی دچار احتراق ناقص می شویم و میزان گاز های سمی ورودی به کاتالیزور بیش از حد معمول می شود )
۲-خرابی کوئل
۳- وارد شدن ضربه به کاتالیزور
۴- گرفتگی منافذ کاتالیزور در اثر کارکرد بالا
۵- خرابی واشر سر سیلندر ( در صورات خرابی واشر سر سیلندر اب روغن خودرو مخلوط شده و گاز سمی بیشتری تولید می شود که عمر مفید کاتالیست را کم می کند . )
۶- افزایش دمای شدید موتور در اثر خرابی های مثل اختلال در سیستم خنک کننده
نشانه های خرابی کاتالیزور خودرو
۱- افت شتاب خودرو
۲- بد روشن شدن خودرو
۳- بالا رفتن مصرف بنزین
۴- بوی بد گاز های خروجی اگزوز
۵- بالا بودن حد مجاز گاز های سمی
۶- روشن شدن چراغ چک
حذف کاتالیزور چه تاثیری بر عملکرد خودرو دارد ؟
برداشتن کاتالیزور باعث افزایش مقدار کمی از شتاب خودرو می شود ولی آلایندگی که ایجاد می کند به شدت قابل توجه است .
کاتالیزور خودرو نمی تواند صد در صد آلایندگی را تصفیه کند ولی چیزی حدود ۹۰ درصد آن را فیلتر می کند و این امر باعث می شود که به محیط زیست و اکو سیستم منطقه خیلی اسیب کمتری وارد شود.
بدون وجود کاتالیزور و واکنش های احیا و اکسید، در خودرو ها و وسایل نقلیه الودگی هوای شهر به شدت افزایش یافته و برای انسان و حیوانات و محیط زیست به شدت خطرناک است .
