تسمه یا BELT به حلقه‌ای گفته میشود که از جنسی انعطاف‌پذیر ساخته شده است. از این قطعه برای انتقال انرژی و ایجاد اتصالات مکانیکی کمک گرفته میشود. تسمه‌ها معمولا به دور چند پولی هرزگرد، قرقره یا چرخ پیچیده می‌شوند و یک مدار بسته ایجاد می‌کنند و ضمن انتقال نیروی چرخشی این اجزا به یکدیگر، ارتباط‌شان را نیز حفظ می‌کنند.
این قطعه معمولا از جنس لاستیک مقاوم ساخته می‌شوند. و به‌دلیل جنس لاستیکی‌شان عمر مشخصی دارند و با کارکرد طولانی، قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند، ترک می‌خورند یا پاره می‌شوند
از این رو در این مطلب به بررسی در مورداین قطعه و وظیفه آن و کاربردهای مورد نظر قطعه اشاره میکنیم که در ادامه با مجله یدک مال همراه باشید.
انواع تسمه
خودروهای درون سوز دارای دو نوع تسمه هستند که هر کدام وظایف مشخص و مجزایی را برعهده دارند
این دو نوع عبارتند از :
- تسمه تایم یا تسمه تایمینگ
- تسمه دینام یا تسمه پروانه
مزیت ها
- کم هزینه
- نیاز نیست که شفت ها دقیقا موازی باشند.
- در برابر بارهای بیش از حد مجاز و ضربه مقاوم است.
- سرو صدا و ارتعاش جذب (دمپ) میشود.
- نیاز به روغن کاری ندارند.
- اگر فاصله شفت زیاد باشد بسیار به صرفه هستند.
اجزای تشکیل دهنده
سطح بالایی : پوشیده شده با ترکیب مقاوم پلی کلروپرن
رشته های نخی : نخ پلی استر با کشیدگی کم
پلاستیک : لایه های بسیار چسبنده از ترکیبات پلی کلروپرن
پایه : ترکیبات پلی کلروپرن
تسمه تایم یا تسمه تایمینگ
یکی از مهمترین بخش‌ها و قطعات موتور است که سلامت آن در عملکرد موتور تاثیر بسیاری دارد. این قطعه حرکت چرخشی میل‌لنگ را به میل سوپاپ منتقل میکند و نیروی لازم برای حرکت میل سوپاپ یا میل بادامک را تامین می‌نماید. میل بادامک، برای ورود به مدار عملکرد موتور نیاز به نیروی اولیه دارد تا باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم نماید. در واقع عملکرد این قطعه با آگاهی از نحوه عملکرد موتور و نقش میل لنگ و میل بادامک مشخص میشود. لایه داخلی تسمه تایم شیاردار تعبیه شده است که درگیری آن با میل بادامک را راحت‌تر میکند.
نکته مهم در فعالیت دقیق و تنظیم تایمینگ جایگیری صحیح و درست آن است. جابجایی یکی از این دنده‌ها می‌تواند منجر به برهم خوردن زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها شود
سفت بودن و یا شل بودن آن باعث مشکل در کارایی آن می شود و میزان لقی آن حین حرکت نیاز به تنظیم دقیق آن از طریق هرزگرد دارد
وظایف
وظیفه اصلی آن در موتور خودرو است که باعث به گردش در اوردن میل بادامک از طریق نیروی چرخشی میل لنگ صورت می گیرد و همچنین تنظیم زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها از طریق انتقال صحیح و دقیق گشتارو به میل لنگ بر عهده دارد
نقش و عملکرد آن در موتور احتراقی
سیلندرها در میانه موتور و بلوک سیلندر قرار دارند که پیستون‌ها درون آن‌ها در حرکت هستند. قسمت بالای سیلندر سوپاپ‌ها قرار دارند. در قسمت پایین سیلندرها میل لنگ تعبیه میشود که نیروی پیستون را توسط شاتون دریافت میکند و به حرکت در می‌آید. این حرکت که از طریق سیستم انتقال نیرو به چرخ‌ها منتقل میشود، تسمه تایمینگ را نیز به حرکت در می‌آورد و موجب چرخش میل بادامک میشود
میل بادامک دارای زائده‌هایی در طول خود است این زایده‌های بادامی شکل به تعداد سوپاپ‌ها در هر میل سوپاپ طراحی می‌شوند و با حرکت میل سوپاپ چرخیده به سوپاپ‌ها برخورد می‌کنند. برخورد بادامک‌ها با سوپاپ‌ها موجب بسته شدن آن‌ها میشود. با حرکت بادامک‌ها و دور شدن آن‌ها از سوپاپ ضمن ادامه‌ی چرخش میل سوپاپ، فنر سوپاپ‌ها آن‌ها را به بالا بر می‌گرداند.
تسمه دینام و تسمه پروانه چیست؟
دینام یا پروانه یا مارپیچ، نوعی تسمه یا کمربند انتقال قدرت است که وظیفه انتقال نیروی گشتاور موتور به اجزای مختلف خودرو مانند واتر پمپ، اویل پمپ، دینام و سیستم تهویه مطبوع را برعهده دارد. این قطعه یک قرقره یا پولی مخصوص دارد که به سر میل‌لنگ متصل است. با پیچیدن این قطعه به دور این پولی، نیروی حرکت میل‌لنگ به آن منتقل میشود. به این ترتیب با شروع به کار موتور و چرخش میل‌لنگ به حرکت درآمده و گشتاور موتور را به اجزای موجود در مسیرش منتقل میکند و با توقف موتور نیز متوقف میشود.
همین شرح کوتاه تا حدودی اهمیت این قطعه را نمایان میکند. چرا که ایجاد هرگونه مشکلی در قطعه، منجر به توقف عملکرد تمام اجزای مرتبط با آن‌ها میشود. این قطعه می‌تواند یک یا دو تسمه مجزا باشد که به دور اجزای ذکر شده می‌چرخد و زمانی به آن تسمه مارپیچ می‌گویند که یکی باشد. چرا که در طول مسیر خود، به دور قرقره‌های متعددی می‌پیچد و ظاهری پیچ‌درپیچ می‌گیرد. این قطعه معمولا در موتورهای طولی در جلوترین قسمت و نزدیک به رادیاتور و سر میل‌لنگ بسته میشود و جای این قطعه در سمت چپ موتور و قسمت سر میل‌لنگ مشاهده میشود.
وظیفه تسمه دینام یا تسمه پروانه چیست؟
دینام یا آلترناتور تأمین‌کننده انرژی موردنیاز قطعه‌های متعددی است. اما این قطعه انرژی اولیه خود را از موتور دریافت میکند.
وظیفه اصلی این قطعه، همان‌طور که از اسمش پیداست، برقراری ارتباط دینام با موتور و انتقال نیروی چرخشی موتور به دینام است
به این ترتیب دینام که نوعی ژنراتور جریان مستقیم است، انرژی مکانیکی را از موتور و به کمک تسمه مخصوصش دریافت کرده و به انرژی الکتریکی موردنیاز باتری تبدیل میکند.
در نتیجه می‌توان گفت سلامت باتری، تامین انرژی آن و تامین برق خودرو نیز با واسطه دینام، به این قطعه و فعالیت صحیح آن وابسته است.
به این ترتیب تأمین برق قسمت‌های مختلف خودرو نیز به‌نوعی به تسمه تایم وابسته است.
با این تعریف، می‌توان این وظایف را به شرح زیر بیان کرد:
- تأمین نیروی موردنیاز دینام در سیستم برق خودرو
- به حرکت درآوردن پروانه در سیستم خنک‌کاری خودرو
- تأمین نیروی چرخشی پمپ هیدرولیک سیستم فرمان
- تأمین گشتاور موردنیاز واتر پمپ در سیستم خنک‌کاری خودرو
- تأمین انرژی موردنیاز کمپرسور در سیستم تهویه مطبوع خودر
علائم خرابی
- شنیده شدن سر و صدای غیر عادی از داخل محفظه موتور
- روشن نشدن خودرو
- بد عمل کردن دور موتور
- خروج دود زیاد از اگزوز
- میس فایر دادن موتور
- نشتی روغن
زمان سرویس و تعویض :
هنگامی که این قطعه به درستی کار نکند، سوپاپ های وسیله نقلیه شما به درستی جهت ورود و خروج هوا همگام سازی نمی شوند، به این معنی که ممکن است پیستون ها آسیب ببینند. ودر این حالت باید این قطعه تعویض شود
روش تعویض :
با آچار۱۳ پیچ تنظیم دینام را شل کرده و دینام را به سمت بالا حرکت می دهیم تاتسمه دینام آزاد شود سپس تسمه جدید را روی پولی های میل لنگ و واتر پمپ ودینام جا انداخته و دینام را به سمت پایین حرکت می دهیم تا جائی که تسمه به اندازه کافی سفت شود
(مقدار سفت کردن قطعه باید طوری باشد که وقتی روی قسمت خالی قطعه فشار می آوریم حدوداً یک سانتی متر با فشار دست بالا و پایین شود)
ترتیب پولی های قطعه : میل لنگ – دینام – واتر پمپ – میل لنگ
تذکر: سفت کردن بیش از حد باعث خرابی بلبرینگ دینام و واترپمپ می شود
و نکته آخری که باید در مورداین قطعه بهش توجه کرد:
مراقب باشید این قطعه تا نشود علاوه بر این به هیچ وجه اشیا یا وسایل را روی آن قرار ندهید.
– چک کردن مرتب و منظم ضرورت دارد و باید در فواصل زمانی مشخص به درستی کنترل شود.
– سطح قطعه باید عاری از هر گونه شکستگی، پریدگی لبه دندانه ها، جدا شدن لایه‌ها و ترک خوردگی باشد.
– دندانه‌ها باید ظاهری سالم داشته باشد. در صورتی که دچار ترک، پریدگی، خوردگی و باز شدن شوند باید از استفاده آن جدا خودداری کرد.
– وقتی می‌خواهید این قطعه را تعویض کنید، حتما قطعاتی از جمله هرزگردها، پولی و حتی اگر ممکن است واترپمپ را هم تعویض کنید.
معرفی بهترین برندهای تسمه تایم
با مراجعه به سایت یدک مال می توانید برای خرید بهترین برندهای تسمه تایم موجود در بازار از قبیل دانگیل،کنتیننتال،گتس،دایکو اقدام کنید و برای راهنمایی بیشتر به فروشگاه یدک مال مراجعه نمایید
زمان تعویض تسمه تایم به نحوه رانندگی شما، کیفیت قطعه (اینکه تسمه تایم فابریک کارخانه باشد یا تعویضی - قطعه تعویض شده اصلی باشد یا غیر اصلی - قطعه غیر اصلی نصب شده درجه یک باشد یا) ، نحوه نگهداری و همینطور برند و مدل خودرو شما بستگی دارد. به عنوان مثال بهترین زمان تعویض تسمه تایم خودروهای کیا، هیوندای، رنو بین ۴۰ هزار تا ۶۰ هزار کیلومتر است در حالی‌که تسمه تایم انواع خودروهای پژو باید در پیمایشی بین ۶۰ هزار تا ۷۰ هزار کیلومتر تعویض شوند. بهترین زمان برای تعویض تسمه تایم پراید نیز بعد از پیمودن ۱۰۰ هزار کیلومتر است.
۱- بهترین حالت ممکن زمانی است که پس از پارگی تسمه تایم سوپاپ ها بسته باشند. در این حالت هیچ خسارتی جز تعویض تسمه تایم وارد نمی‌شود.
۲- حالت دوم هم زمانی است که سوپاپ های دود و یا هوا باز باشند. بسته به اینکه تا چه حد باز باشند خسارت ها فرق میکند. خسارت از کج شدن سوپاپ، شکستن سر سوپاپ ها، شکستن پیستون، تا تاب برداشتن سر سیلندر و کچل کردن میل سوپاپ و بعضی مواقع آسیب دیدن بلوک سیلندر اتفاق می‌افتد.
