سنسور دریچه گاز بخشی از سیستم های مدیریت سوخت در وسایل نقلیه را تشکیل می دهند.درون هر وسیله ی نقلیه ایی، دریچه گاز وجود دارد. دریچه گاز با فشرده شدن پدال گاز باز می شود. از سنسور دریچه گاز برای اندازه گیری میزان باز بودن دریچه گاز استفاده می شود و بنابراین میزان هوای قابل ورود به منیفولد ورودی موتور را کنترل می کند.
سنسور دریچه گاز روی بدنه دریچه گاز سوار شده و حرکات باز و بسته شدن دریچه گاز را اندازه گیری می کند و این موارد به یک ماژول کنترل موتور ، این اطلاعات و همچنین سایر اندازه گیری ها از جمله ارسال می شوند.
انواع سنسور دریچه گاز
در خودروهای تولید داخل معمولا این حسگر ها به دو دسته ی ساژم و زیمنس تقسیم میشود. ساختار حسگر دریچه هوای ساژم و زیمنس متفاوت است و برای خودرویی که ECU ساژم دارد باید سنسور دریچه گاز ساژم انداخت.
حسگر دریچه هوا نیاز به سرویس تمیز کاری و یا روغن کاری ندارد. نوع ساخت و طراحی این حسگرها به طوری است که کاملا الکترونیکی است و نسبت به سنسور های دیگر عمر بالاتری دارد. این حسگر دارای سه پایه است که دو پایه برای برق و یک پایه اطلاعات است.
در خودروهای پراید از چهار مدل مختلف استفاده میشود. در حالی که در خودروهایی همچون پژو ۴۰۵، پارس و سمند از دو مدل شاخک‌دار و همچنین سیستم مدل ساژم استفاده شده است. در مجموع باید گفت که در تولید اکثر خودروهای داخلی سنسور دریچه گاز شاخک‌دار به کار برده میشود. این مدل سنسور، خرابی کمتری نسبت به سایر مدل‌ها دارد.
سنسور دریچه گاز چگونه کار میکند؟
سنسور دریچه گاز شامل ۳ پین مختلف است:
- پین ۱: مثبت ۵ ولت
- پین ۲: سیگنال
- پین ۳: اتصال منفی
زمانی که راننده سوئیچ را باز میکند اطلاعاتی از پین ۱ یعنی پین مثبت ۵ ولت و پین اتصال منفی برای سنسور خودرو ارسال می‌گردد. هنگامی‌که خودرو روشن است و راننده پای خود را روی پدال گذاشته و گاز می‌دهد، مقاومت متغیر، میزان باز شدن دریچه گاز توسط پولکی را به ولتاژ تبدیل میکند. این ولتاژ توسط پین ۲ برای کامپیوتر خودرو ارسال می‌گردد.
حسگر دریچه گاز در مصرف سوخت تأثیرگذار است. هنگامی‌که راننده به خودرو گاز می‌دهد وضعیت باز و بسته بودن، ولتاژ و زاویه سنسور تغییر میکند. در این شرایط کامپیوتر مقدار هوای ورودی به منیفولد را توسط سنسور مپ (سنسور فشار و دمای هوای ورودی) اندازه‌گیری کرده و میزان پاشش بنزین را تنظیم میکند.
علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
۱– بالا ماندن دور موتور : شایع‌ترین عیبی که در صورت خراب بودن سنسور به وجود می‌آید گاز خوردن خودرو هنگام خلاص بودن است. متأسفانه اکثر مردم وقتی می‌بینند خودرو در هنگام خلاص بودن نیز بدون دلیل گاز میخورد، اقدام به تعویض استپر موتور می‌کنند. درصورتی که این ایراد میتواند از خراب بودن حسگر موقعیت دریچه گاز باشد.
۲- گاز اضافی خوردن خودرو : گاز اضافی خوردن موتور خودرو در حین تعویض دنده و یا حالت درجا یکی از نشانه های خرابی حسگر دریچه گاز است.
همانطور که گفتیم حسگر دریچه هوا وظیفه دارد به نسبت هوای ورودی سوخت را دارد. سنسور موقعیت دریچه هوا در حالت و حالت سکون خودرو اگر راننده گاز ندهد باید سنسور دریچه هوا حالت بدون زاویه را به ECU اطلاع دهد.
تشخیص حالت درجا به عهده این سنسور است. اگر سنسور دریچه ی هوا معیوب باشد، زاویه ی درست را به ecu ارسال نمیکند و خودرو خود به خود گاز میخورد.
۳– کات آف زودتر موتور خودرو : کات آف به حالتی گفته میشود که ecu گاز خوردن موتور را محدود میکند. در حالت کات آف Cut Off اجازه ی گاز خوردن بیشتر از حد مشخصی را نمیدهد.
در حالت کات آف سوخت ارسالی قطع میشود و دستور پاشش قطع میشود. حالا اگر سنسور گاز خراب باشد، ناچارا میزان مخلوط سوخت به هوا به هم میریزد و موتور زودتر از حالت عادی کات آف میکند.
۴- کپ کردن خودرو : کپ کردن در عیوب خودرو به حالتی میگویند که با گاز دادن، پدال گاز فشرده میشود دریچه گاز باز میشود ولی خودرو گاز نمیخورد. گاز نخوردن و یا دیر گاز خوردن خودرو کپ کردن خودرو است. در این حالت نسبت مخلوط شده ی سوخت با هوا و جرقه در حالت مذکور بهم میخورد. یکی از دلایل کپ کردن خودرو فرمان اشتباه سنسور دریچه گاز میباشد. ایراد الکترونیکی در سنسور هوا و یا تنظیم نبودن سنسور باعث کپ کردن میشود.
۵– افزایش مصرف سوخت : افزایش مصرف سوخت یکی از مشکلات بزرگ رانندگان است. با افزایش قیمت سوخت، و ارزش پیدا کردن سوخت های فسیلی رانندگان و تولید کنندگان اتومبیل همواره در پی کاهش مصرف سوخت بوده اند.
سازندگان اتومبیل با ساخت و طراحی قطعات جدید سعی در کاهش مصرف سوخت داشته اند. اما با درست عمل نکردن حسگرها میزان سوخت ارسالی به انژکتور ها که وظیفه ی پاشش سوخت را دارند، افزایش پیدا میکند.
در خودروهای کاربراتور نسبت میزان سوخت به هوا بصورت دستی با پیچ تنظیم مخصوص با ابزارهای ساده، تنظیم میشد. اما در خودروهای انژکتوری تنظیم نسبت سوخت به اکسیژن لحظه به لحظه به عهده ی حسگرها است.
حسگر ها لحظه به لحظه خودرو را تنظیم میکند. با درست تشخیص ندادن زاویه ی دریچه گاز، میزان مخلوط سوخت به هوا بهم میخورد. درست تشخیص ندادن زاویه ی دریچه هوا، باعث میشود سوخت بیشتری به داخل محفظه ی احتراق ارسال شود.
این موضوع علاوه بر افزایش مصرف سوخت باعث ایجاد دود سیاه در اگزوز میشود.
۶– افت شتاب خودرو و کاهش کشش خودرو : خرابی حسگر دریچه گاز و درست تشخیص ندادن حالت خودرو میتواند افت شتاب ایجاد کند. درست عمل نکردن حسگر باعث کمبود سوخت و کاهش سوخت رسانی در حالت نیاز سوخت بیشتر بشود. این حالت در مواقع شتاب اولیه، سربالایی ها، و شتاب گیری مجدد بیشتر به چشم میخورد.
۷– خاموش شدن خودرو در هنگام سرد بودن : اگر خودرو سرد باشد و شما اقدام به گاز دادن خودرو کنید و خودرو خاموش شود، به احتمال خیلی زیاد نشان از مشکل داشتن سنسور دریچه گاز دارد.
۸– تأخیر در پایین آمدن گاز خودرو : اگر بعد از رها کردن پدال گاز، درجه دور موتور با تأخیر به حالت نرمال برگردد، ایراد از سنسور دریچه هوا است. در چنین شرایطی سنسور حالت فنری بودن خود را از دست داده است و چندثانیه‌ای زمان خواهد برد تا به حالت اولیه بازگردد.
۹– تأخیر در گاز خوردن خودرو : اگر ولتاژ سنسور دریچه هوا کمتر از حد استاندارد باشد خودرو دیر گاز میخورد. به دلیل آنکه چند ثانیه طول می‌کشد تا ولتاژ به حد استاندارد برسد تا خودرو شرایط مناسب برای گاز خوردن را پیدا کند.
عوامل خرابی سنسور دریچه گاز
۱– یکی از عوامل خرابی سنسور دریچه هوا، آب خوردن به سنسور است. رانندگانی که خودرو خود را به کارواش برده و موتور آن را شستشو می‌دهند حتماً باید سوکت تمام سنسورها از جمله سنسور دریچه گاز را توسط باد خشک کنند. معمولاً کارواش‌های جدید به دستگاه مربوطه برای این مورد مجهز هستند.
۲- دیگر عاملی که در خرابی این سنسور تأثیرگذار است فشار آوردن بیش‌ازحد معمول و گاز دادن زیاد به خودرو است. دور موتور خودرو را تا حد کاتاف (زمانی که سوپاپ ورودی موتور به خاطر فشار ناگهانی و بیش از اندازه بسته شده و ورود هوا یا سوخت به داخل پیستون برای لحظاتی متوقف میشود) بالا نبرید تا آسیبی به سنسور دریچه گاز وارد نشود. با توجه به کیفیت پایین اجناس موجود در بازار، نباید فشار زیادی به ماشین وارد شود تا قطعات فابریک خودرو خراب نشوند.
۳- کثیف بودن محفظه دریچه گاز و کثیف ماندن به مدت طولانی نیز باعث خراب شدن حسگر دریچه گاز میشود. اگر محفظه داخل دریچه گاز به مدت طولانی کثیف بوده و جرم گرفته باشد، باعث باز ماندن پولکی میشود. اگر پولکی باز باشد، به دنبال آن سنسور دریچه گاز نیز باز شده و به‌اندازه ۱ یا ۲ درجه تغییر زاویه پیدا میکند.
دلایل خرابی سنسور دریچه گاز
۱– وجود نقص در ECU : وجود نقص در یونیت کنترل خودرو موجب میشود تا قطعات به درستی عمل نکنند. وجود عیب در این قطعه حتی در برخی شرایط میتواند منجر به سوختن قطعات شود. سنسور دریچه گاز پژو ۴۰۵ و سایر خودروها نیز از آن دسته قطعاتی است که در صورت وجود نقص در ECU ممکن است بسوزد.
۲– نوسان برق و اتصالی در سیم‌کشی خودرو : در صورت وجود نوسان برق و اتصالی در سیم کشی خودرو، اطلاعات به‌درستی به یونیت کنترل خودرو (که گاهی به آن کامپیوتر موتور خودرو نیز میگویند) منتقل نمی‌شود. در این صورت فرمان‌هایی غلط ارسال می‌شوند، که میتواند موجب سوختن برخی قطعات از جمله سنسور دریچه گاز شود.
۳– شستشوی داخل موتور :سیستم خودرو بسیار حساس است و در صورت آب خوردن به آن، برخی از قطعات دچار اتصالی می‌شوند. حسگر دریچه گاز خودرو هم در صورت خیس شدن دچار خرابی و اتصال خواهد شد. شستشوی موتور ماشین به صورت غیراصولی، یکی از دلایل اصلی برای تعمیر سنسور دریچه گاز است.
۴– خراب بودن پولکی دریچه گاز : دریچه هوا دارای قطعاتی مکانیکی است و با ضرباتی که به آنها وارد میشود، ممکن است بشکنند و یا دچار مشکل شوند. بنابراین، هر زمان که خودرو را بررسی می‌کنید، این قطعات را نیز از قلم نیندازید.
تمیز کردن دریچه گاز
باید دریچه گاز را با فلاشر کاربراتوری تمیز کنید . بهتر است از حلال های کلاسیک (بنزین، نفت سفید، استون) استفاده نکنید. موثرترین و ایمن ترین آنها محصولات مبتنی بر حلال های آلی هستند. پاک کننده هایی با افزودنی های کاربردی برای افزایش خواص تمیز کنندگی وجود دارد.
- پاک کننده را روی سطح دمپری که باید تمیز شود بمالید.
- حدود ۵ دقیقه به پاک کننده زمان می دهیم تا داخل لایه روغن کثیف بخورد.
- سپس با یک تکه پارچه تمیز سطح را پاک می کنیم. یک چوک تمیز باید واقعا بدرخشد.
- هنگام تمیز کردن مجموعه دریچه گاز، باید به کانال کنترل کننده سرعت دور آرام نیز توجه شود. این کانال مجرای اصلی دمپر را دور می زند و به لطف آن هوای موتور تامین می شود و به موتور اجازه می دهد در حالت دور آرام بماند.
