ترموستات یکی از اجزای داخلی خودروست که ارتبط مستقیمی در خنک کنندگی موتور و اجزای داخلی آن دارد. وجود ترموستات یکی از حیاتی ترین موارد در خنک کردن سیستم خودروست و بدون آن مراحل حساس خنک کنندگی موتور به درستی انجام نشده و دمای موتور بالا می‌رود.
ترموستات ماشین یکی از قطعات وابسته به سیستم خنک کننده موتور خودروست که وظیفه قطع و وصل کردن جریان مایع خنک کننده به موتور را بر عهده دارد. این قطعه ساختاری ساده ای داشته و اندازه کوچکی را شامل می‌شود. نبود ترموستات موجب باز ماندن مسیر ورود آب به موتور شده و در نتیجه به قطعات داخلی و همچنین خود موتور آسیب می‌رساند.
آشنایی با ترموستات
سیستم خنک کننده در خودرو های احتراق داخلی نقش عمده ای را در این سیستم ایفا می‌کنند و عدم کارکرد مناسب آنها موجب کاهش بازدهی موتور و آسیب به اجزای خواهد شد. بالا رفتن بیش از دمای موتور موجب آسیب به قطعات خودرو شده و روغن را رقیق می‌کند و خاصیت روانکاوی بین آنها را از بین می‌برد.
در ادامه سرد بودن بیش از حد دمای موتور نیز باعث می‌شود تا غلظت روغن موتور بالا رفته و دوباره روانکاوی مناسبی بین قطعات آن صورت نگیرد. در دو حالت آسیب های جدی به این بخش حیاتی ماشین وارد می‌شود.
تمامی خودرو های موتور احتراقی دارای قطعه ای به نام ترموستات (Termostat) هستند. این قطعه با نام دماپای نیز شناخته می‌شود. ترموستات قطعه ای کوچک است که در بین موتور و رادیاتور خودرو قرار می‌گیرد و وظیفه آن این است که دما و حرارت موتور را در حالت عملکردی آن قرار دهد. این کار با تنظیم مایع خنک کننده از سمت رادیاتور به موتور توسط ترموستات انجام می‌شود.
ساختار ترموستات ماشین چیست؟
ترموستات با استفاده از یک محفظه مهر و موم شده است و حاوی یک پودر مومی شکل است که در دمای خاصی ذوب و منبسط شده و بدین ترتیب، می‌تواند عمل قطع و وصل مایع خنک کننده را کنترل کند. انبساط اصلی این قطعه زمانی اتفاق می‌افتد که دما بیش از حد بالا رفته و بدین ترتیب سبب باز شدن سوپاپ می‌شود.
اجزای مختلفی تشکیل شده که در انتها یک ساختار کلی را از یکدیگر بر جای می‌گذارند:
۱- بدنه ترموستات
۲- شیر
۳- سیلندر باز شونده
۴-مجرای کنارگذر
۵-پیستون فولادی
۶-دیافراگم پلاستیکی
۷-فنر برگشت دهنده
۸-ساچمه مومی
وظیفه ترموستات
وظیفه ترموستات قطع و وصل کردن ورود مایع خنک کننده به موتور و اجزای آن است که به صورت خودکار انجام می‌شود. زمانی که موتور در حال کاهش دماست، این جریان قطع شده و بالعکس، زمانی که دمای موتور بالا می‌شود اتصال جریان توسط ترموستات و ورود مایع خنک کننده مجددا متصل می‌شود.
همچنین، نگه داری دمای موتور در یک دمای ثابت و محدوده دمایی از دیگر وظایف ترموستات می‌باشد. اگر این قطعه نتواند به درست وظیفه خود را انجام دهد، خودرو به سرعت جوش می‌آورد.
انواع ترموستات
۱- ترموستات الکترونیکی : در این نوع ترموستات، یک رله مینیاتوری وجود دارد که با فرمانی از سمت سنسور دمایی عملکرد خود را نشان می‌دهد.
۲- ترموستات الکترومکانیکی : این نوع ترموستات برای قطع و وصل کردن مدار الکتریکی از فرمان حسگر حرارتی استفاده می‌کند که خود نیز دارای دو مدل است؛ در نمونه اولی، عملکرد بر مبنای انبساط مایع و در نمونه های دوم عملکرد بر مبنای انبساط فلز است.
علائم خرابی ترموستات
۱- به اتمام رسیدن عمر مفید ترموستات
۲- وارد شدن فشار بیش از حد به قطعه
۳- نامرغوب بودن جنس و کیفیت ترموستات
۴- زنگ زدن بدنه آن
نشانه های خرابی ترموستات
۱- نشت مایع خنک کننده یا آب رادیاتور از زیر خودرو
۲- فرسایش بیش از حد سیلندرها
۳- کاهش غلظت روغن موتور
۴- افزایش مصرف سوخت خودرو
۵- تغییرات ناگهانی و غیرمنطقی دمای موتور
۶- افزایش مصرف روغن موتور خودرو
خرابی ترموستات معمولا یا روشن شدن چراغ هشدار پشت آمپر به راننده گوشزد می‌شود
در صورت حدف ترموستات چه مشکلی در خودرو ایجاد می‌شود؟
اگر ترموستات خودرو را حذف کنید، سرعت حرکت آب در مدار به حدی بالا می‌رود که فرصت انتقال گرمای موتور به آن از بین می‌رود. بدین ترتیب، آب قادر نیست تا دمای موتور را پایین آورد.
عمر مفید ترموستات چقدر است؟
ترموستات هم همانند دیگر قطعات دارای عمر مشخصی است و بعد از گذشت مدت زمان معینی با ایراد های بسیار مواجه می‌شود که لازم به تعویض دارد. عمر مفید ترموستات به طور کلی بعد از طی هر ۵۰۰۰۰ کیلومتر یا یک سال محاسبه شده است. بعد از گذشت این زمان بهتر است این قطعه را تعویض کنید.
