شاخص ویسکوزیته گرانروی روغن موتور یکی از مهمترین فاکتورهای شناسایی روغن مناسب برای خودرو میباشد که آشنایی با آن به خرید آگاهانه شما کمک خواهد کرد. بدون تردید تعویض روغن موتور خودرو به عنوان یکی از مهمترین سرویس های دوره ای در زمان نگهداری اتومبیل به حساب می‌آید . انتخاب روغن موتور مناسب خودرو با توجه به وظیفه‌ای که برعهده دارد ، به دغدغه‌ای برای صاحبان خودرو تبدیل شده است .
انتخاب روغن موتور مناسب بر روی کارکرد موتور خودرو تاثیر مستقیمی را دارد و صاحبان خودرو با آگاهی از مشخصات روغن موتور ، می‌توانند به انتخاب بهترین روغن موتور برای خودروی خود اقدام کنند . در این مقاله از مجله یدک مال قصد داریم تا اطلاعات کامل و جامعی را در ارتباط با شاخص ویسکوزیته گرانروی روغن موتور در اختیارتان قرار دهیم ؛
روغن موتور خودرو
روغن موتور در واقع نوعی روانکار صنعتی میباشد که به منظور بهینه سازی عملکرد و افزایش بازده موتور خودروها استفاده میشود . همان طور که می‌دانید، روغن مایعی لیز و لغزنده است که اصطکاک و سایش را کاملا از بین خواهد برد . روغن موتور نیز دقیقا همین وظیفه را برعهده دارد و اصطکاک و سایش بین قطعات موتور خودروی شما را از بین می‌برد . همین اتفاق باعث میشود تا قطعات موتور خودرو به نحو احسن و بدون هیچ ایرادی در کنار هم کار کرده و بازده خودرو را افزایش بدهد .
با ریختن روغن موتور در موتور خودرو، عملکرد و نحوه کارکرد خودرو کاملا تغییر خواهد کرد؛ چراکه روغن موتور به تمام منافذ باز موتور خودرو وارد میشود و همه قطعات موتور به روغن موتور آغشته خواهند شد. همین اتفاق باعث شده که کیفیت و مشخصات روغن موتور اهمیت بسیار بالایی پیدا کند. صاحبان خودرو باید دقت کنند که به هیچ وجه نباید کیفیت را فدای قیمت روغن موتور کرده و روغن موتوری با کیفیت پایین بخرند .برخی از روغن موتور های خوب در سایت یدک مال عبارت اند از کاسترول و ادینول .
نقش روغن موتور در خودرو
اصطکاک بین قطعات را کاهش می دهد : موتور از قطعات متحرک ساخته شده میباشد و مسلما بین آنها اصطکاک وجود دارد . هرجا که اصطکاک هست، گرما هم وجود دارد . روغن موتور، اصطکاک بین قطعات فلزی را از بین می‌برد تا گرمای ناشی از آن، موتور را داغ نکند . همچنین جلوی ساییدگی قطعات را می‌گیرد .
حرارت را از چرخه احتراق حذف می کند : موتور با تولید انفجارهای کنترل شده یا احتراق در داخل سیلندرها کار می کند. حال اگر گرمای اصطکاکی به این انفجارهای کنترل شده اضافه شود، موتور خودرو دچار مشکل خواهد شد . روغن موتور مانند عایق از رسیدن گرما به این چرخه جلوگیری می کند .
محصولات جانبی ناخواسته را جذب می کند : فرآیند احتراق محصولات ناخواسته ای مانند اسیدها و اکسید سیلیکون تولید می کند که در صورت ورود می توانند به سایر قسمت های موتور آسیب وارد کنند. روغن موتور مانند آهنربا این مواد را جذب کرده و آنها را معلق می کند.
زنگ زدگی را به حداقل می رساند : در فرآیند احتراق، سوخت باید با هوای حاوی اکسیژن مخلوط بشود . به همین دلیل اکسیژن باعث خوردگی و زنگ زدگی فلزات می شود. درست است که نمی توانیم از رسیدن هوا به موتور جلوگیری کنیم، اما با استفاده از روغن موتور می توانیم اثرات اکسید کننده آن را به حداقل برسانیم .
چهار نکته مهم در انتخاب روغن موتور مناسب خودرو
- شاخص ویسکوزیته گرانروی SAE ( غلظت) روغن موتور
- شاخص API کیفیت روغن موتور
- پایه روغن معدنی، نیمه سنتتیک، سنتتیک
- حجم روغن موتور مورد نیاز
شاخص گرانروی SAE (ویسکوزیته)
شاخص ویسکوزیته (viscosity) یا گرانروی، به غلیظ بودن یا رقیق بودن مایع گفته میشود . برای مثال، شاخص ویسکوزیته عسل بالا و شاخص ویسکوزیته آب آشامیدنی پایین میباشد . برای اینکه موتور خودرو عملکرد بهتری داشته باشد، باید از روغن موتور با شاخص ویسکوزیته مناسب آن استفاده شود .
گرانروی سیالات تابعی از دما می باشد به طوری که با کاهش دما، گرانروی سیالات افزایش می یابد و با افزایش دما، گرانروی سیالات کاهش می یابد یا به اصطلاح عامیانه شل تر خواهد شد .
روان کاری یکی از کارکردهای اساسی روغن موتور می باشد در زمان استارت خودرو، قطعات متحرک موتور شروع به حرکت می نمایند که در این هنگام روغن موتور می بایست در بین قطعات موتور جریان یابد ولی در صورتی که شاخص ویسکوزیته گرانروی روغن موتور با کاهش دما افزایش یابد و در زمان استارت، به سختی جریان یابد و روغن موتور نمی تواند به تمامی قسمت های موتور برسد و موجب صدمات متعددی به موتور خودرو می شود .
همچنین در زمانی که موتور خودرو در دمای بالا کار می کند اگر روغن موتور با افزایش دما ، شل تر گردد (کاهش شاخص ویسکوزیته گرانروی) در این صورت نمی تواند به طور کامل مابین قطعات موتور را پوشش دهد و باعپ میشود عملکرد موتور خودرو مختل شود .
درحقیقت شاخص ویسکوزیته اندازه گیری استحکام روغن در مقابل جریان میباشد. با بالا رفتن دما کم میشود در حقیقت به رقیق شدن سبب میشود؛ و با کم شدن دما بالا می‌رود در حقیقت به غلیظ شدن آن سبب میشود. این شرایط به خوبی شرح این است که چرا روغن در تابستان‌ها با دمای بیست و پنج درجه سانتی‌گراد خیلی راحت تر جریان پیدا می‌کند. در مقابل آن زمستان ها با دمای منفی بیست و پنج درجه سانتی‌گراد که جریان پیدا کردن روغن خیلی دشوار می شود .
بر این اساس رتبه‌بندی SAE را داریم که از یک سری اعداد برای نشان دادن درجه شاخص ویسکوزیته استفاده می‌کند . به طور کلی شاخص ویسکوزیته سیالات یک عدد ساده بدون واحد میباشد . اما شاخص ویسکوزیته روغن موتور، با یک کد (شامل عدد و حرف) بیان میشود. این کد، به استاندارد SAE معروف میباشد .
استاندارد SAE
این استاندارد را انجمن مهندسان خودرو آمریکا (Society of Automotive Engineers) تعریف کرده اند و به همین دلیل با حروف اختصاری همین انجمن بیان می شود. براساس این استاندارد، درحال حاضر دو نوع روغن موتور رایج است:
روغن های تک درجه‌ای (Mono Grade)
این روغن ها که در اتومبیل های قدیمی تر کاربرد دارند ، با حروف اختصاری انجمن و عدد شاخص ویسکوزیته مشخص می شوند. عدد مذکور ، شاخص ویسکوزیته روغن در سرد ترین حالت (دمای استارت) است. برای مثال SAE 20 روغن موتوری ست که در سردترین دما، شاخص ویسکوزیته اش ۲۰ است.
با سرد و گرم شدن هوا ( شروع تابستان و زمستان) زمان تعویض روغن تک درجه ای هم فرا می رسد. برای مقابله با تغییرات اندک دمایی در خلال فصول، و همچنین جلوگیری از خوردگیِ قطعات موتورگاهی اوقات مکمل هایی نیز علاوه بر روغن‌های تک درجه ای در موتور ریخته می شود
روغن‌های چند درجه‌ای (Multi Grade)
درست است که تغییر فصل ملاک تعویض روغن های چهارفصل نمیباشد ، اما این روغن ها هم مانند تمامی اقلام و قطعات مصرفی خودرو ، در زمان مناسب باید تعویض شوند. طبق استاندارد SAE، در شرایط عادی، بهترین زمان برای تعویض روغن موتور (زمان طلایی تعویض) هر ۵۰۰۰ کیلومتر میباشد . معمولاً برای اتومبیل های شخصی ، این میزان را معادل هر سه ماه یک بار در نظر می گیرند .
اگر کد مربوط به ویسکوزیته فقط یک عدد داشته باشد (مثلا SAE 30)، یعنی این روغن، درجه ویسکوزیته چهار فصل را ندارد و فقط در هوای سرد یا گرم آزمایش شده است . اگر از ۰ تا ۲۵ باشد فقط در هوای سرد و اگر از ۳۰ تا ۶۰ باشد، فقط در دمای جوش موتور یعنی ۱۰۰ سانتی‌گراد آزمایش شده است . روغن موتورهای سینگل گرید، فقط مخصوص یک شرایط آب‌وهوایی میباشند .
در روغن موتورهای مولتی گرید، از دو عدد و یک حرف W که حرف اول Winter یعنی زمستان است استفاده مشوند (مانند W-305). عدد کنار W درجه ویسکوزیته روغن را در دماهای سرد نشان می‌دهد و عدد دوم نشان‌دهنده این است که اگر دمای موتور به بالاترین دما ۱۰۰ سانتی‌گراد (۲۱۲ درجه فارنهایت) برسد ، شاخص ویسکوزیته این روغن موتور از عدد مزبور بالاتر نخواهد رفت.
متداول‌ترین روغن موتور از نظر شاخص ویسکوزیته
معمول‌ترین نوع روغن موتور ۱۰W-40 است . استفاده از این روغن موتور در هوای گرم تابستان سبب میشود روغن به اجزای داخلی موتور در دمای بالا بچسبد و به این ترتیب از ساییدگی ناشی از تماس اجزای فلزی متحرک موتور به یکدیگر جلوگیری خواهد کرد .
شاخص API کیفیت روغن موتور
قطعا برای اینکه بتوان کیفیت و کارایی روغن موتورهای موجود در بازار را تشخیص داد، باید یک شاخص معتبر و قابل قبول برای آنها در نظر گرفت ؛ چراکه تمامی خودروهای دیزلی و بنزینی نمی‌توانند از یک روغن موتور واحد استفاده کنند و مطمئنا هر خودرویی نیازهای جداگانه و کاملا متفاوتی را دارا میباشد. برای اینکه بتوانیم کیفیت و کارایی یک روغن موتور را تشخیص دهیم، عموما از شاخص API کمک می‌گیریم. این شاخص که توسط انجمن نفت آمریکا به تمام جهانیان معرفی شده است، در تمام کشورهای جهان به رسمیت شناخته میشود و کیفیت محصولات را براساس این شاخص بین‌المللی می‌سنجند.
این شاخص که هویت روغن موتور و سطح کیفی آن را برای مشتریان مشخص می‌کند، با دو حرف انگلیسی نمایش داده میشود. حرف اول آن عموما از بین دو حرف S و C انتخاب شده و اهمیت زیادی دارد. اگر حرف اول این عبارت با S شروع شود، یعنی این روغن موتور مختص خودروهای بنزینی است و نمی‌توان آن را در ماشین‌هایی با موتور دیزلی استفاده کرد. شما اگر صاحب یک خودروی دیزلی هستید، باید روغن موتوری با دسته‌بندیC از شاخص API را برای خودرو خود خریداری کنید.
حرف دوم این شاخص، با حروف انگلیسی A الی N نوشته میشود که نشان‌دهنده سطح کیفیت هر محصول میباشد . هرچقدر این حروف به N نزدیک‌تر باشند، کیفیت بالاتری دارند و قطعا قیمت بالاتری نیز خواهند داشت. امروزه روغن موتورهای SN, SM, SL برای خودروهای سواری در ایران بسیار محبوب میباشند.
