سیستم ترمز ABS (ای بی اس) یا ترمز ضد قفل مخفف عبارت Anti Braking System است، این سیستم یک سامانهٔ ایمنی برای ترمز در خودروها است که مانع قفل شدن چرخهای اتومبیل و در نتیجه لیز خوردن خودرو در هنگام ترمز گرفتن توسط راننده می‌شود. سیستم ABS را نه می‌توان ترمز دوم خودرو نامید و نه آن را جایگزین ترمز اصلی خودرو در نظر گرفت، بلکه سیستمی جدید است که برای امنیت بیشتر به خودروها اضافه شده است.
اجزای سیستم ترمز ABS ضد قفل
سنسورهای سرعت : سیستم ترمز ضد قفل باید بداند چه‌موقع چرخ در حال قفل کردن است، حسگرهای سرعت که در هر چرخ یا در بعضی مواقع در دیفرانسیل قرار گرفته‌اند این اطلاعات را فراهم می‌کنند.
سوپاپ‌ها : در هر لوله‌ی ترمز که به هر ترمز می‌رود یک سوپاپ وجود دارد که با کنترل‌کننده کنترل می‌شود. در بعضی از سیستم‌ها سوپاپ سه حالت دارد:
- در حالت اول سوپاپ باز است و فشار از سیلندر اصلی مستقیما به ترمز می‌رسد.
- در حالت دوم سوپاپ، لوله‌ی ترمز را می‌بندد و ترمز را از سیلندر اصلی جدا میکند. این حالت از افزایش بیش از حد فشار ترمز وقتی راننده روی پدال فشار می‌آورد، جلوگیری میکند.
- در حالت سوم سوپاپ مقداری از فشار ترمز را کم میکند.
پمپ : چون سوپاپ می‌تواند فشار ترمز را کم کند باید به طریقی این فشار از دست رفته را جبران کرد و این کاری است که پمپ انجام می‌دهد. بعد از اینکه سوپاپ فشار را در یک ترمز کم کرد پمپ دوباره فشار را ایجاد میکند.
کنترل‌کننده : کنترل‌کننده یک پردازنده است که با توجه به حسگرهای سرعت، سوپاپ‌ها را کنترل میکند.
لامپ هشدار دهنده ترمز ABS : از ویژگی‌های اصلی سیستم ترمز ABS این است که به صورت مداوم خود را کنترل میکند. روی صفحه نمایش دهنده‌ها مقابل راننده یک لامپ هشدار دهنده وجود دارد که روی آن کلمه ANTI-LOCK نوشته شده است.
هر گاه اشکالی در عملکرد سیستم ترمز ABS ایجاد شود این لامپ روشن خواهد شد. معمولا هنگام روشن شدن خودرو این لامپ حدود چهار ثانیه روشن می شود که به این معنی است که سیستم ABS مشغول کنترل کردن خود است.
در صورت خاموش شدن لامپ سیستم عملکرد صحیح خود را داشته و در غیر این صورت، روشن ماندن لامپ، چه قبل از حرکت و چه هنگام حرکت خودرو بیانگر وجود اشکالی در سیستم ABS است.
انواع مختلف سیستم ترمز ABS
سیستمهای ترمز ضد قفل بر اساس ترمزهای مختلف موجود در آن‌ها، به چند طرح تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه رده‌بندی مختصری بر اساس تعداد کانال‌ها (سوپاپ‌های مستقل) و سنسورهای سرعت از انواع ترمز ABS ایجاد می‌کنیم.
سیستم چهار کاناله به همراه چهار سنسور سرعت : در این طرح، برای هر چهار چرخ سنسور سرعت و سوپاپ مستقل وجود دارد که بهترین طرح ترمز ABS است. کنترل‌کننده سرعت هر چرخ را به‌طور جداگانه بررسی میکند که حاصل آن، حداکثر قدرت ممکن در ترمزگیری است.
سیستم سه کاناله به همراه سه سنسور سرعت : این نوع طرح بیشتر در وانت پیکاپ های مجهز به ترمز ABS در هر چهار چرخ وجود دارد. در این طرح، سنسور سرعت و سوپاپ در هر دو چرخ جلو وجود دارد؛ ولی برای دو چرخ عقب فقط یک سنسور سرعت در اکسل عقب و یک سوپاپ قرار داده شده است. در این سیستم سرعت هر دو چرخ جلو به‌طور جداگانه بررسی می‌شود
سیستم یک کاناله به همراه یک سنسور سرعت : این نوع طرح بیشتر در وانت پیکاپ‌های مجهز به ترمز ABS محور عقب دیده می‌شود. در این طرح یک سوپاپ برای کنترل هر دو چرخ عقب در کنار یک سنسور سرعت در محور عقب قرار گرفته است. این سیستم همانند نحوه‌ی کارکرد محور عقب در طرح سه کاناله کار میکند که بنابراین احتمال قفل شدن یکی از چرخهای عقب وجود دارد. با نگاهی کوتاه به اتصال T شکل ترمز به دو چرخ عقب و وجود سنسور سرعت در نزدیکی دیفرانسیل در محور عقب، می‌توان این خودروها را تشخیص داد.
مزایای سیستم ترمز ABS
از قفل شدن چرخ جلوگیری میکند، که در نتیجه احتمال سر خوردن خودرو را از بین می برد لغزندگی خودرو کاملاً حذف می شود که نتیجه آن کنترل عالی در هنگام ترمزگیری است کنترل بهتر فرمان با سیستم ABS بدست حاصل خواهد شداحتمال تصادفات را ۳۰٪ کاهش می دهد.
معایب سیستم ترمز ABS
یک وسیله نقلیه مجهز به ABS در مقایسه با خودروی فاقد آن؛ هزینه زیادی را خواهد داشت
چطور متوجه عملکرد صحیح سیستم ترمز ABS شویم؟
هنگامی که سیستم ترمز ABS در حال کار است ، توسط راننده از طریق ضربان در پدال ترمز احساس می شود. این اتفاق به دلیل باز و بسته شدن سریع سوپاپ ها اتفاق می افتد. عملکرد ضربان دار پدال به راننده می گوید که سیستم ترمز ABS خودرو وی بدون مشکل در حال کار است. هرگونه نقص در سیستم ABS در داشبورد خودرو نشان داده شده و با رفع کامل عیب مجددا کار خواهد کرد.
نکاتی که باید درباره سیستم ترمز ABS بدانید
۱. درصد کارایی ABS : البته که سیستم ترمز ABS فرایند ترمزگیری را به صورت کلی بسیار راحت‌تر و مطمئن‌تر می‌سازد و مانع از قفل شدن چرخ‌ها و لغزش خودرو در شرایط خاص می‌شود، این سیستم عملا باعث کاهش تصادفات منجر به صدمه به سرنشینان نمی‌شود. در واقع ABS نمی‌تواند میزان آسیب وارده به سرنشینان و راننده را در تصادفات کاهش دهد.
۲. نحوه صحیح ترمز گیری با ABS : سیستم ABS عملکردی شبیه به ترمزگیری تناوبی توسط راننده را در فرایند ترمزگیری به نمایش می‌گذارد. بنابراین با خودروی مجهز به ABS نیاز به فشردن پی در پی پدال ترمز نیست. این کار برخلاف تصور عموم که تاثیر ترمزگیری را افزایش می‌دهد، در این نوع سیستم ایجاد اختلال در عملکرد آن می‌شود.
۳. صدای سیستم ABS : ممکن است هنگام ترمزگیری در سرعت‌های بالا، صدایی شبیه به خرد شدن قطعاتی مانند دیسک ترمز هنگام فعال شدن سیستم ABS شنیده شود. این صدای به ظاهر نگران کننده تنها صدای عملکرد اجزای این سیستم است و نشانی از آسیب به ترمزهای خودرو و تجهیزات آن نیست. مانند ضرباتی که هنگام فعال شدن ABS در داخل کابین احساس می‌شود.
سیستم ترمز ABS مجهز به EBD
سیستمهای EBD در واقع نوعی کمک ترمز هستند که وظیفه توزیع الکترونیکی ترمز بر روی چرخ‌ها متناسب با وزن موجود بر روی هر چرخ را دارد و از این طریق نیروی ترمز را بین چرخهای جلو و عقب تقسیم میکند و کمک می‌کنند تا در حین ترمز کردن اتومبیل به یک سمت کشیده نشود و بتواند با حالت ایمن ترمز بگیرد. سیستم EBD نیروی ترمز را به صورت الکترونیکی و از طریق فرمان‌هایی که به کامپیوتر کوچک در سیستم ترمز ABS می‌دهد، توزیع میکند
سیستم ترمز ABS چگونه عمل میکند؟ طرز کار سیستم ترمز ABS چگونه است؟
زمانی که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، هم‌زمان کنترل‌گر (ECU)، سیگنال‌های رسیده از سنسور سرعت را پردازش میکند تا از کاهش سرعت غیرمعمول جلوگیری کند. اگر سرعت چرخ کنترل نشود بسیار زودتر از زمانی که خودرو برای متوقف شدن نیاز دارد قفل می‌شود.
یک خودرو که با سرعت ۶۰ مایل یا ۹۶ کیلومتر بر ساعت حرکت میکند در شرایط ایده‌آل حدود ۵ ثانیه زمان لازم دارد تا بایستد اما یک چرخ در کمتر از یک ثانیه از چرخیدن می‌ایستد و قفل می‌شود. ECU بر مبنای سیگنال رسیده از سنسور سرعت، به‌محض دریافت کاهش سرعت غیرمعمول، سوپاپ را باز میکند تا از فشار روی ترمز کم کند در نتیجه مانع از قفل شدن چرخ می‌شود. از سوی دیگر جهت افزایش دوباره فشار بر روی ترمز، پمپ فشار مورد نیاز را تامین میکند تا خودرو در ایمن‌ترین و بهترین شرایط بایستد.
