اکسل خودرو محوری مرکزی است که نصب چرخ بر روی آنها انجام می‌شود و در راستای دنده قرار می‌گیرد، این قطعه توسط یک بوش مکانیکی و یا یاتاقان در سطح داخلی سوراخ چرخ و دنده ثابت نگه داشته می‌شود تا چرخ یا دنده به صورت آزادانه به دور اکسل بچرخد و سبب حرکت چرخ خودرو شود، به طور عامیانه تر می توان گفت که اکسل خودرو در زیر کابین خودرو قرار دارد و اتصال چهار چرخ خودرو را ایجاد و پشتیبانی می کند.
بخش ها و اجزا اکسل خودرو
- چهار شاخ گاردان
- فلانچ
- گاردان
- دنده های کاریر چرخ
- کله گاوی
- سیم ترمز
- دیسک ترمز
- صلیبی
- کرانویل و پینیون
- کیت پالانی
- دیفینتال یا هوزینگ
- پدال و لنت ترمز
- پیستون و بوستر ترمز
- بوش مندل
- لوازم زیر پا
وظیفه اکسل در خودرو
۱- مکانیزم فرمان
۲- آزادی های حرکتی
۳- انتقال قدرت
۴- کاهش دور چرخ ها
انواع اکسل خودرو
۱-اکسل ثابت یا صلب : اکسل های صلب یا ثابت نوعی از اکسل هستند که اتصال محور دورانی در چرخ های دو طرف به وسیله یک بدنه ثابت انجام می‌گیرد و جا به جایی چرخ های یک طرف سبب جا به جایی چرخ های طرف دیگر هم می‌شود.این نوع اکسل ها از استحکام بالایی برخوردار هستند و تحمل بار سنگین را هم دارند که از ساختمان و مکانیزم ساده ای برخوردار می‌باشند، معمولا این نوع قطعات در اتومبیل های تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۲-اکسل تعلیق مستقل:در اکسل های تعلیق بر خلاف اکسل های نوع قبلی، حرکت و جا به جایی چرخ های یک سمت تاثیر چندانی بر روی حرکت چرخ های طرف دیگر ندارد، این اتفاق به خاطر مجزا بودن قطعات اکسل در دو سمت خودرو می‌باشد. حیطه عملکرد این نوع اکسل ها مانند فنر و میله های تعادل است و به همین دلیل به آن ها اکسل تعلیق مستقل نیز گفته می‌شود.
۳-اکسل جلو محرک : اکسل جلو محرک وظیفه انتقال قدرت و فرمان پذیری را ایفا می‌کند و در خودرو های تجاری که قدرت محرکه توانایی انتقال از اکسل های جلو و عقب را دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتقال قدرت به اکسل های جلو باعث پایداری بیشتر در خودرو می‌شود.
۴- اکسل عقب محرک :بدنه اصلی این اکسل به نام پوسته اکسل عقب به عنوان پایه ای برای نصب کله گاوی و محل گذری برای پلوس ها نیز می باشد. در کله گاوی اکسل، جهت حرکت طولی گاردان به عرضی تبدیل می شود و سرعت دورانی کاهش می یابد.
۵-اکسل فرمان پذیر : اکسل فرمان پذیر با توجه به شکل هندسی و ظرفیت تحمل بار در جلوی خودرو قرار می‌گیرد، این نوع اکسل در بخش محور های جلویی قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن جلوگیری از برخورد با قسمت پایین موتور است و شکل منحنی دارد، از این نوع بیشتر در اتوبوس ها استفاده می‌شود.
۶-اکسل مرده : اکسل مرده به صورت ثابت تعبیه شده و نمی‌چرخد و با تعداد محور کم اکسل ها نیاز به انتقال قدرت با فرمان پذیری ندارند، به همین دلیل از نوع ساده ای از اکسل که شامل یک بدنه صلب به نام پوسته اکسل، سیستم ترمز و مجموعه چرخ می‌باشد، استفاده می‌شود. علت نام گذاری این اکسل به نام مرده کارایی متفاوت آن نسبت به اکسل های فرمان پذیر و محرک است.
۷- اکسل زنده : این نوع اکسل برخلاف نوع مرده محرک بوده و نیروی محرکه را از گیربکس به چرخ های جلو منتقل می‌کند.
۸- اکسل شناور: این نوع اکسل، چرخ ها را به صفحه دیسک های مدوّری که فلنج نامیده می‌شوند متصل می‌کنند، همچنین پلوس نیز در این اتصال سهیم بوده و ایمنی آن را حفظ می‌کند، اکسل شناور برای تولید گشتاور یکسان معمولا باید بزرگ تر از گزینه های دیگر باشد، این نوع اکسل بیشتر برای خودرو های شاسی بلند و کامیون ها سایز متوسط مانند وانت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۹- اکسل شناور کامل : همانطور که از نام این نوع اکسل پیداست، با کمک دو یاتاقان به صورت کامل در جای خود شناور است و برای انتقال گشتاور محرک بکار می‌رود، این نوع اکسل برای وسایل نقلیه بزرگ و کامیون های سنگین بکار می‌رود.
۱۰-اکسل سه چهارم شناور :این نوع اکسل ساختار پیچیده تری نسبت به نوع نیمه شناور دارد و همچنین قابل اطمینان تر از آنها محسوب می‌شوند، این نوع سبب ایجاد تعادل بیشتر در نیروی محرکه جانبی و گشتاور محرک می‌شود و تراز چرخ ها را بیشتر حفظ می‌کند.
نشانه های خرابی اکسل خودرو
۱- زاویه دار شدن چرخ های عقب خودرو
۲- لرزش خودرو و فرمان در حال رانندگی
۳- شنیدن صدا از عقب خودرو با تعدد زیاد
۴- تنظیم نبودن فرمان در اثر ضربه
۵- پارگی و پوسیدگی بوش اکسل عقب
۶- شکستن محفظه نگهدارنده گریس و نشت آن
۷- خرابی پلوس خودرو
